تجزیه وتحلیل فرآیند هزینه یابی فعلی براساس مراکز هزینه و امکان سنجی اجرای هزینه یابی بر مبنای فعالیت در بیمارستان ولیعصر لامرد

تجزیه وتحلیل فرآیند هزینه یابی فعلی براساس مراکز هزینه و امکان سنجی اجرای هزینه یابی بر مبنای فعالیت در بیمارستان ولیعصر لامرد  فهرست عنوان صفحه چکیده:. 1 فصل اول. 2 1-1-مقدمه. 3 2-1-بیان مسأله. 5 3-1- اهمیت مشکل. 6 4-1عوارض ناشی از تداوم مشکل. 7 5-1معرفی عوامل مؤثر. 8 6-1تناقضات موجود دررابطه با طراحی سیستم پیشنهادی. 10 7-1فواید ناشی از اجرا و بکارگیریسیستم پیشنهادی. 11 8-1سوالات و فرضیه های پژوهش. 12 9-1 فرضیه‏های تحقیق:. 12 10-1نوآوری تحقیق:. 12 11-1- اهداف پژوهش. 13 12-1- محدودیتهای پژوهش. 13 13-1-اهمیت پژوهش. 14 14-1تعاریف عملیاتی:. 15 1-14-1 هزینه یابی بر مبنای فعالیت :. 15 2-14-1 هزینه های مستقیم :. 15 3-14-1 هزینه غیر مستقیم :. 15 4-14-1 فعالیت :. 15 5-14-1 محرک هزینه:. 15 6-14-1 منبع:. 15 14-1-خلاصه فصل. 16 فصل دوم:. 17 چارچوب نظری سیستم پیشنهادی. 18 1-2-مقدمه. 18 2-2-مکانیزم عملکرد سیستم ABC. 18 3-2-مراحل طراحی و بکارگیری سیستم پیشنهادی در بیمارستان ولیعصر لامرد. 20 4-2-ادبیات تحقیق. 28 1-4-2-مقدمه. 28 5-2-پیشینه سیستمهای هزینه یابی و بهای تمام شده خدمات در بخش بیمارستان 29 6-2 پیشینه سیستم هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت((ABC وکاربردهای آن. 34 7-2-آشنایی با مفاهیم نظری سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت و چگونگی کاربرد آن در بخش خدمات. 36 8-2- سیستمهای هزینه یابی سنتی و نارسائیها ی آن. 37 9-2-خصوصیات و تفاوتهای سیستمهای هزینه یابی در بخش بهداشت ودرمان با سایر بخشها 39 10-2- سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت(ABC ). 41 11-2-دیدگاههای سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت. 42 1-11-2- مدل مقدماتی سیستم ABC. 43 2-11-2- مدل دو بعدی سیستم ABC. 43 12-2-دیدگاه تخصیص هزینه در مدل ABC. 45 1-12-2-اطلاعات درباره فعالیتها. 45 2-12-2-اطلاعات درباره استفاده کنندگان از خدمات. 45 13-2 دیدگاه فرآیندی مدل ABC. 46 1-13-2-محرک هزینه . 47 2-13-2-سنجش عملکرد. 47 14-2- اجزاء تشکل دهنده مدل ABC. 48 1-14-2-اجزا دیدگاه تخصیص هزینه. 48 1-14-2-منابع. 48 2-14-2-محرک منابع . 48 3-14-2-عنصر هزینه . 49 4-14-2-فعالیتها. 50 5-14-2-حوزه هزینه . 50 6-14-2-مرکز فعالیت . 51 7-14-2-محرک فعالیت. 51 8-14-2-هدف هزینه . 51 15-2مکانیزم عملکرد عناصر سیستمABC در دیدگاه تخصیص هزینه. 52 1-15-2-اجزا دیدگاه فرآیندی مدل ABC. 53 2-15-2-ارزیابی عملکرد. 55 16-2-مراحل طراحی مدل و بکارگیری سیستم ABC. 56 17-2- تعریف مراکز فعالیت و گروه بندی فعالیتها در داخل مراکز فعالیت. 57 18-2- آنالیز فعالیت در داخل مراکز فعالیت جهت مشخص کردن فعالیتهای مربوط به هر کدام از اهداف هزینه. 59 1-18-2-شناسایی منابع مورد نیاز برای انجام هر کدام از فعالیتها و خصوصیات هر کدام از منابع. 59 19-2تعریف و شناسایی محرک منابع. 60 20-2- تعریف و شناسایی محرکهای هزینه بر حسب مراکز فعالیت. 60 فصل سوم. 94 1-3 مقدمه:. 95 2-3 روش تحقیق:. 96 3-3 ابزار تحقیق:. 96 4-3 فرضیه‌های تحقیق:. 96 1-4-3 فرضیه اصلی اول:. 96 2-4-3 فرضیه اصلی دوم:. 96 5-3 قلمرو تحقیق:. 96 6-3 داده‌های تحقیق (جامعه آماری):. 97 7-3 متغیرهای تحقیق:. 97 8-3 روش جمع‌آوری داده‌ها:. 98 9-3 روش تحلیل داده‌ها:. 98 فصل چهارم. 100 1-4 مقدمه. 101 2-4 آزمون فرضیه‌ها:. 101 3-4 فرضیه اصلی اول:. 101 1-3-4 نتایج حاصل از آزمون فرضیه اصلی اول:. 104 4-4 فرضیه اصلی دوم:. 105 1-4-4 نتایج حاصل از آزمون فرضیه اصلی دوم:. 106 فصل پنجم. 108 1ـ5 نتیجه‌گیری و پیشنهادات:. 109 2-5 نتیجه‌گیری کلی. 109 3-5 پیشنهادات حاصل از تحقیق:. 109 4-5 سایر پیشنهادات:. 110 5-5 پیشنهاد برای تحقیقات آینده:. 110 6-5 محدودیتهای تحقیق:. 110 پیوست‌112 منابع و مأخذ:. 113  فهرست جدول ها  فهرست نمودارها  فهرست شکل ها چکیده: سیستم هزینه‌یابی برمبنای فعالیت یکی از سیستم‌های نوین بهای تمام شده محصولات و خدمات می‌باشد که اطلاعات مورد نیاز مدیران را بهتر و دقیق‌تر فراهم می‌کند و استفاده کنندگان را در امر تصمیم‌گیری صحیح و مناسب یاری می‌نماید. این پژوهش جزء تحقیقات علمی و کاربردی است که در بیمارستان ولیعصر لامرد انجام گرفته است که پس از بررسی و تجزیه و تحلیل روش موجود بهای تمام شده آن بیمارستان و تشخیص نقاط ضعف و قوت آن به تبیین اهمیت سیستم هزینه‌یابی برمبنای فعالیت در بیمارستان ولیعصر لامرد پرداخته و سپس مراحل سیستم ABC شناسایی گردیده است. همانطور که از موضوع تحقیق برمی‌آید، محقق بدنبال تعیین اهمیت سیستم هزینه‌یابی برمبنای فعالیت بیمارستان ولیعصر لامرد بوده و برای اینکار در قلمرو زمانی سال مالی 91-90بیمارستان مذکور، صورتهای مالی و اطلاعات مالی مربوط به آن دوره را مورد بررسی قرار داده و پس از شناخت سیستم حاکم بر بیمارستان و نحوه گردش عملیات حسابداری آن و شناسایی مراکز فعالیت عمده و تلفیق منطقی این فعالیتها، نهایتاً 4بخش را بعنوان زیربنای سیستم ABC شناسایی کرده و محرکهای هزینه هرکدام از این فعالیتها را انتخاب کرده است. نتیجه مطالعات و تحقیقات انجام شده چنین نشان داد، که استفاده از سیستم هزینه‌یابی برمبنای فعالیت نه تنها باعث تخصیص هرچه دقیق‌تر هزینه‌های سربار می‌شود بلکه باعث می‌گردد که مدیران بیمارستان های دولتی وخصوصی با استفاده از اطلاعات بدست آمده، در خصوص برنامه‌ریزی و کنترل هزینه تصمیمات بهتری را اتخاذ نموده و بیمارستان را در کسب سود یاری نمایند.  فصل اول کلیات تحقیق 1-1-مقدمه با توجه به اهمیت دسترسی به اطلاعات صحیح در تصمیم گیرهای مدیران و توسعه تکنولوژیهای پیشرفته در ابعاد مختلف توام باافزایش پیچیدگی وتنوع فعالیتها، درک این تغییرات وسنجش تاثیرات آن بر هزینه های سازمانی اهمیت زیادی دارد. اهمیت این امر برای واحدهای خدماتی با توجه به اینکه درجه تنوع وتغییرات در آنها، نسبت به فعالیتهای تولیدی بیشتر است، مضاعف می باشد. بدیهی است که شناخت این فعالیتها وسنجش تاثیرات آن بر بهای تمام شده خدمات، مستلزم طراحی یک سیستم مناسب و کارآ هزینه یابی است تا قادر به شناخت تنوع وپیچیدگی فعالیتها و در نظر گرفتن آن بر هزینه های ارائه خدمات باشد.بیمارستان ها و دیگر سازمانهای مراقبت سلامت، به طور روز افزون با محیطی چالشی و رقابتی مواجه هستند .تمرکز زیاد بر کیفیت مراقبت از بیماران ، هزینه بالای ارائه خدمات و رقابت شدید از جمله عواملی است که این سازمان ها را ناچار به تجدید نظر در ارائه خدمات می کند(ایرد 1 ،1996) در بخش بیمارستان تا بحال هیچگونه اقدامات عملی و یا حتی مطالعات نظری در رابطه با شناسایی هزینه ها و محاسبه بهای تمام شده خدمات فعالیتهای خدماتی، انجام نشده است و با توجه به اهمیتی که اطلاعات مالی و بهای تمام شده بر تصمیم گیری های مدیریت از ابعاد مختلف خواهد داشت، لزوم مطالعه و ارائه روشهای عملی و کاربردی در این زمینه بسیار ضروری می باشد.در این بین ، یکی از چالش های اصلی بیمارستان ها افزایش صحت ، دقت و مرتبط بودن اطلاعات هزینه ها به منظور تصمیم گیری های درست مدیریتی و هزینه ای است ( کاپتینی و همکاران 2 ،1998 ) در این بخش علیرغم سایر بخشهای اقتصادی مانند بخش صنعت و یا بعضی از بخشهای خدماتی حتی از سیستمهای سنتی جهت هزینه یابی و محاسبه بهای تمام شده استفاده نگردیده است. هدف هر نظام مدیریت هزینه و هزینه یابی نیز ، فراهم کردن اطلاعات دقیق و کاربردی برای کمک به سازمان ها به منظور ارائه کالاها و خدمات با کیفیت در محیط رقابتی است (گوناسکاران3 ، 1999) بنابراین لزوم مطالعه و بررسی سیستمهای مختلف در این زمینه و استفاده از سیستمهای نوین هزینه یابی که در سطح دنیا معمولمی باشد، بعنوان یک ضرورت اساسی مطرح است و باید به آن توجه ویژه ای گردد.هزینه را می توان به صورت هزینه برآورد هزینه نهایی محصول تعریف کرد(چن4 و وانگ 5 ،2007)در دهه های گذشته ، پیشرفت زیادی در روش های هزینه یابی روی داده است که از جمله جدیدترین آن ها می توان به روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت اشاره کرد( اینس و همکاران 6 ،1994) . ( تورنی 7 1996) ، سیستم “هزینه یابی برمبنا ی فعالیت“ یا اصطلاحا سیستمABC"1 است.هزینه یابی بر مبنای فعالیت را روشی برای سنجش هزینه ها ، عملکرد فعالیتها ومقاصد هزینه ای می داند. هزینه ها به هزینه فعالیتها در سطح واحد ، گروه ، محصول و هزینه درسطح موسسه تقسیم می شود( لر8،2000). این سیستم با بکارگیری روشهای مناسب، اثرات حاصل از تغییرات فعالیتها، پیچیدگی،تنوع و ویژگیهای خاص هر فعالیت را در محاسبه هزینه ها بهای تمام شده آن منظور می کند.در واقع این روش با این فرض طراحی شده است که فعالیتها و منابع ودر نتیجه هزینه ها را به خود اختصاص داده و محصولات و خدمات نیز را به خود اختصاص می دهند (تولینگتون9 و واچر10 ،2001) . به عبارت دیگر ، فرض اساسی هزینه یابی بر مبنای فعالیت آن است که فعالیت ها صرف محصولات ، منابع ، صرف فعالیت ها و هزینه ها ، صرف منابه می شود ( کاپلان 11 ، 1984) لذا ، این این ، روش هزینه ها را به فعالیت ها بر مبنای میزان بکارگیری منابع مرتبط کرده و سپس آن ها را به مقاصد هزینه ای بر مبنای میزان فعالیت های استفاده شده ، تخصیص می دهد(تورنی 1996) . به این صورت تمرکز هزینه یابی بر مبنای فعالیت بر ایجاد اطلاعات دقیق درباره هزینه محصولات است( کاپلان، 1984).سختار روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت نیز از دو مرحله تشکیل شده است: مرحله اول شامل برآورد منابعی است که به طور مستقیم در طبقه ی هزینه ای محصول قرار نگرفته است و متعلق به فعالیت های پشتیبانی است. در مرحله دوم نیز، هزینه هر فعالیت به نسبت یک معیار منتخب بر اساس حجم آن فعالیت به یک محصول تعلق می گیرد(اینس، 1995) سنجش عملکرد ( کینگ کات12 ،1991) هدایت تصمیم گیری ها ( موراکل 13 و وو 14 ،2001) و کمک به بودجه بندی درست است ( شانک 15 و گووینداراجان 16 ، 1993) یکی از ویژگیهای این سیستم که آن را از سایر سیستم ها متمایزمی کند، توانایی شناسایی دقیق هزینه ها وارائه اطلاعات غیر مالی جهت بهبود عملکرد وافزایش کارآیی فعالیتها می باشد وتاحد ممکن با بکارگیری روشهای مناسب این اثرات را بطور کمّی جذب محاسبه بهای تمام شده خدمات و محصولات می کند. با توجه به اینکه عمده عناصر و منابع مورد استفاده در بخش خدمات، فعالیتهای نیروی انسانی می باشد، استفاده از این سیستم بدلیل قابلیتها و تواناییهای آن بسیار مفید می باشد. 2-1-بیان مسأله امروزه با رشد و توسعه تکنولوژیهای پیشرفته در ابعاد مختلف توام با افزایش پیچیدگی و تنوع فعالیتها، درک این تغییرات و سنجش تاثیرات آن بر هزینه های سازمانی اهمیت زیادی دارد. اهمیت این امر برای واحدهای خدماتی با توجه به اینکه درجه تنوع و تغییرات در آنها، نسبت به فعالیتهای تولیدی بیشتر است، مضاعف می باشد. بدیهی است که شناخت این فعالیتها و سنجش تاثیرات آن برهزینه های سازمانی مستلزم طراحی یک سیستم مناسب هزینه یابی در این زمینه می باشد. اهمیت شناخت وکنترل هزینه ها چه در موسسات دولتی و چه در سازمانهای خصوصی بر کسی پوشیده نیست. اما دستیابی به این مهم، نیازمند طراحی یک سیستم مناسب و کارآ است که قادر به شناخت تنوع وپیچیدگی فعالیتهای، وسنجش تاثیرآن بر هزینه های ارائه خدمات باشد. سیستم های سنتی هزینه یابی، خصوصا سیستمهایی که در سطح بیمارستانهای کشور استفاده می گردد، بدلیل ماهیت آن عملا قادر به برآوردن این انتظارات نمی باشد. چون این سیستمها بر اساس یکسری تعرفه های ثابت وضع شده و بدون توجه به شرایط و وضعیت هر بیمارستان، بهای تمام شده خدمات ارائه شده را محاسبه می کند. بدیهی است که استفاده از این روش علاوه بر این که باعث ایجاد اشکالات و نواقصی در محاسبه بهای تمام شده واقعی می گردد، اطلاعات مناسبی را برای تصمیم گیری در اختیار مدیران قرار نمی دهند. بنابراین لزوم استفاده از سیستمهای نوین هزینه یابی که در سطح دنیا معمول می باشد، بعنوان یک ضرورت اساسی مطرح است. یکی از سیستم های نوین هزینه یابی که کاربردهای گوناگون آن در فعالیتهای خدماتی روز به روز در حال گسترش است، سیستم “هزینه یابی برمبنا ی فعالیت“ یا اصطلاحا سیستم "ABC"1 است. این سیستم با بکارگیری روشهای مناسب، اثرات حاصل از تغییرات فعالیتها، پیچیدگی، تنوع و ویژگیهای خاص هر فعالیت را در محاسبه هزینه های آن منظور می کند. یکی از ویژگیهای این سیستم که آن را از سایر سیستم ها متمایزمی کند، توانایی شناسایی دقیق هزینه ها وارائه اطلاعات غیر مالی جهت بهبود عملکرد وافزایش کار آیی فعالیتها می باشد. و تا حد ممکن با بکارگیری روشهای مناسب این اثرات را بطور کمّی جذب محاسبه بهای تمام شده خدمات و محصولات می کند. 1- آیابین قیمت تمام شده هر بیمار به روش سنتی و هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت تفاوت معناداری وجود دارد؟ 2- آیا بین میزان تخصیص سربار غیر مستقیم به روش سنتی و هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت تفاوت معناداری وجود دارد؟ 3- چگونه می توان تعرفه های وضع شده برای خدمات بیماران از طریق سیستم پیشنهادی با سیستم موجود در بیمارستان ولیعصر لامرد مقایسه کرد؟ 3-1- اهمیت مشکل امروزه با توجه به نقش اطلاعات صحیح در تصمیم گیری ها و خصوصا اطلاعات مالی و هزینه ای، لزوم طراحی و بکارگیری یک سیستم هزینه یابی که قادر به شناسایی و کشف هزینه ها و محاسبه صحیح بهای تمام شده خدمات باشد، از جهات متعددی دارای جایگاه خاصی است، بطوریکه روز بروز بر اهمیت آن افزوده می گردد. در بخش بهداشت ودرمان و خصوصا بخش آموزش پزشکی بدلیل اینکه نسبت به سایر بخشها در این زمینه مطالعات و اقدامات عملی مناسب انجام نشده است، توجه به این موضوع بسیار مهم و اساسی می باشد. این مسأله در سطح دنیا و خصوصا کشورهایی که بخش آموزش خصوصی در آن فعال می باشد، بدلیل وجود رقابت بالا در ارائه خدمات بهتر و کسب متقاضیان بیشتر توام با هزینه های پایین تر، نمود بیشتری پیدا می کند. در کشور ما نیز بدلیل اینکه در چند سال اخیر بر اهمیت بکارگیری اطلاعات صحیح در تصمیم گیری ها و لزوم شفاف سازی هزینه ها و منابع درآمدی بخشهای مختلف تاکید گردیده است، توجه به این مسئله اهمیت زیادی دارد.بطوریکه در برنامه سوم توسعه نیز بر این موضوع تاکید زیادی شده است. از طرف دیگر با استفاده و بکارگیری روشهای نوین هزینه یابی و خصوصا سیستم پیشنهادی، اطلاعاتی فراهم می گردد که به واسطه آن می توان مدیریت علمی و برنامه ریزی منابع در دسترس و استفاده بهینه از منابع سازمانی را در سطح جامعه گسترش داد. در حال حاضر جهت شناسایی هزینه ها و بهای تمام شده خدمات در بخش بهداشت ودرمان از سیستمها و روشهای متعددی استفاده می گردد. اما با توجه به ماهیت فعالیتهای آموزشی و پیچیدگی حجم فعالیتها و امکانات مورد نیاز برای انجام آن، لزوم استفاده از سیستمهای نوین، ضروری می باشد. بنابراین استفاده و بکارگیری سیستم مناسبی که علاوه بر رفع و پوشش نواقص سایر سیستمهای هزینه یابی، زمینه های تصمیمگیری مناسبی را برای مدیران و استفاده کنندگان از اطلاعات قیمت تمام شده و هزینه یابی در بخش بهداشت ودرمان را فراهم کند، امری اجتناب ناپذیر بوده و باید به آن توجه خاصی مبذول گردد. 3-1-نحوه برخورد با مشکل یکی از مشکلات اساسی موجود بیشتر سازمانهای دولتی و خصوصی کشور، شیوة بکارگیری و استفاده از روشهای هزینه یابی و اطمینان از بکارگیری این روشها در تهیه وفراهم نمودن اطلاعات مناسب درتصمیم گیریها می باشد.اهمیت این مشکل زمانی بیشتر می گردد که قوانین موجود در کشور، خصوصاً قوانین مالیاتی و حسابرسی همواره نتوانسته است همگام با سیستمهای نوین هزینه یابی رشد و توسعه پیدا کنند.علاوه بر این، ضعف دانش نظری و تئوری روشهای نوینهزینه یابی نیز در بین مدیران مؤسسات دولتی و خصوصی نیز به عنوان یک کمبود اساسی، مشهود می باشد. این مشکل در بین مؤسسات خدماتی بدلیل اینکه بیشتر عناصر تشکیل دهنده آن،فعالیتهای نیروی انسانی است و خروجی آن تا حد زیادی قابل مشاهده نمی باشد، بیشتر وجود دارد. در مورد بخش بهداشت ودرمان کشور که هدف اصلی از ایجاد آن، ارائه خدمات به جامعه می باشد، این مشکل نمود بیشتری پیدا می کند.بنابراین سیستمهای هزینه یابی باید طوری طراحی شوند تا ضمن دستیابی به اهداف اصلی ایجاد آنها،دسترسی به اطلاعات مناسب را برای تصمیم گیری های مدیریتی فراهم سازند. بنابراین برای برخورد با نارسایی های موجود از دو جنبه می توان عمل نمود، بخشی از این نارساییها مربوط به ضعف مبانی تئوری و نظری سیستم های نوین هزینه یابی در بخش بهداشت ودرمان کشور می باشدکه این مسأله از طریق هم اندیشی صاحبنظران علمی و دانشگاهی با مطالعه و تحقیق قابل حل می باشد و بخشی دیگر از مشکلات، مربوط به کمبود و ضعف قوانین و مقررات موجود است که آن نیز ازراه حلهای قانونی قابل حل و رفع می باشد.البته در اجرا و پیاده سازی سیستم های نوین علاوه بر دانش نظری بالا،وجود نیروهای آموزش دیده وفرهنگ سازی مناسب برای اجرای سیستمهای جدید نیز لازم و ضروری است که این موضوع نیز از طریق آموزش قابل انجام است. علاوه بر این با توجه به اینکه سیستم حسابداری دانشگاهها نیز بر اساس روش حسابداری دولتی وضع شده است، طبقه بندی هزینه ها در آن تا حدودی با عملیات هزینه یابی و گروه بندی هزینه ها برای محاسبه بهای تمام شده خدمات و خصوصا سیستم پیشنهادی متفاوت می باشد که این موضوع نیز با مراجعه به اطلاعات و عملیات تفصیلی حسابهای مالی در طول دوره مورد نظر قابل حل خواهد بود. 4-1عوارض ناشی از تداوم مشکل با توجه به اینکه استفاده کنندگان اطلاعات سیستم بهای تمام شده خدمات و هزینه یابی متفاوت می باشند، بنابراین نواقص سیستم موجود از ابعاد مختلف می تواند بر تصمیم گیری های این گروهها موثر باشد که تداوم آن باعث ایجاد مشکلات جدی برای این بخش خواهد شد. از طرفی دیگر رشد روز افزون رقابت در کلیه فعالیتهای خدماتی و تولیدی،لزوم بکارگیری و استفاده از روشهـای نوینهزینه یابی برای شناخت هزینه ها و تعیین دقیق بهای تمام شده خروجیهای بخش بهداشت ودرمان ضروری است.با توجه به اینکه استفاده کنندگان اطلاعات سیستم بهای تمام شده در بخش بهداشت ودرمان متفاوت می باشند، بنابراین نواقص سیستم موجود از ابعاد مختلف می تواند بر تصمیم گیری های این گروهها موثر باشد که تداوم آن باعث ایجاد مشکلات جدی برای این بخش خواهد شد. به عنوان مثال از آنجا که دولت، بخش خصوصی و مدیران بخش بهداشت ودرمان برای تصمیمگیری واداره کردن فعالیتها باید به نحوی به اطلاعات دقیق هزینه یابی و بهای تمام شده خدمات بهداشتی ودرمانی دسترسی داشته باشند،عدماطلاعات صحیح که ناشی از نواقص و اشکالات سیستمهای هزینه یابی می باشد،تأثیر زیادی بر تصمیم گیریهای آنان دارد و بعضاً در خیلی از موارد، تصمیم گیریها با مشکل مواجه می شود.این مسأله به نحوی نیز مانع از تصمیم گیری های اصولی دولت و بخش خصوصی در زمینه سرمایه گذاریهای جدید در این بخش گردیده است، از اینرو ادامه این روند نیز به صلاح سیستم بهداشتی ودرمانی کشور نبوده و باید تغییرات اساسی درآن ایجاد گردد.از طرفی دیگر اگر بخش بهداشت ودرمان کشورعلاقمند به برنامه ریزی علمی جهت اداره کردن بهینه فعالیتهای بهداشتی ودرمانی باشد، دسترسی به اطلاعات صحیح و واقعی از هزینه ها و چگونگی طبقه بندی آن امری ضروری است در حالیکه سیستم موجود به هیچ وجه جوابگوی تهیه و دسترسی به این اطلاعات نمی باشد. بنابراین ارائه یک سیستم هزینه یابی و محاسبه بهای تمام شده بسیارضروری بوده و باید اقدامات لازم در این زمینه صورت گیرد. با توجه به استفاده کنندگان اطلاعات سیستم هزینه یابی موجود، از آنجا که مدیران وتصمیم گیرندگان نظام بهداشتی ودرمانی،دولتو بخش خصوصی برای تصمیم گیری واداره کردن فعالیتهایی که در این سیستم انجام می گردد باید به نحوی به اطلاعات موثق ودقیق دسترسی داشته باشند،عدم اطلاعات صحیح که ناشی از بکارگیری سیستم های نامناسب می باشد،تأثیر زیادی بر تصمیم گیریهای آنان دارد و بعضاً در خیلی از موارد، تصمیم گیریها با مشکل مواجه می شودکه این مسأله تا بحال در بخش بهداشت ودرمان کشور بطور کامل مشهود بوده است .این مسأله از ابعاد مختلف نیز مانع از تصمیم گیری های اصولی دولت و بخش خصوصی در زمینه سرمایه گذاریهای جدید در این بخش گردیده است. 5-1معرفی عوامل مؤثر امروزه با توجه به گسترش تکنولوژی اطلاعات و شبکه های ارتباطی در جنبه های مختلف و نقش آن در فراهم نمودن اطلاعات تصمیم گیری مدیران، این امکان ایجاد گردیده است تا با بکارگیری روشهای علمی و نظری در عمل بتوان اطلاعات مورد نیاز را در زمان مناسب فراهم کرد. در زمینه روشهای هزینه یابی و طبقه بندی هزینه ها با توجه به گسترش نرم افزارهای کامپیوتری براحتی می توان گزارشهای مالی و حسابداری را در مقاطع زمانی مورد نظر فراهم نمود و یا با مراجعه به حسابهای معین و تفضیلی اقلام تشکیل دهنده هر کدام از حسابهای مالی را به تفکیک ملاحظه کرد. در زمینه روشــهای هزینه یابیو محاسبه بهای تمام شده در بخشهای تولیدی و خدماتی تابحال روشهای متعددی مطرح و بکار گرفته شده است که "سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت" یکی از این روشها می باشد.این سیستم این قابلیت را دارد تا علاوه بر طبقه بندی هزینه ها و تعیین قیمت تمام شده خدمات،اطلاعات جانبی را برای بهبود عملیات و فعالیتها در اختیار مدیریت و تصمیم گیرندگان قرار دهد و زمینه ایجاد مدیریت بر مبنای فعالیت [1](ABM) را فراهم سازد. اما با توجه به الزامات سیستم بهای تمام شده و نوع اطلاعات در بخش بهداشت ودرمان و خصوصا بخش آموزش پزشکی، اشکالات و نارساییهای عمده ای ملاحظه می گردد که این نواقص دستیابی به یک سیستم مطلوب را با مشکل مواجه می سازد. از جمله اینکه با توجه به ماهیت سیستم حسابداری مالی که در حال حاضر بیمارستان های کشور استفاده می گردد، این سیستم در فراهم کردن و تهیه اطلاعات قیمت تمام شده و طبقه بندی هزینه ها از سیستم حسابداری مالی و دولتی برای سیستم محاسبه بهای تمام شده و خصوصا سیستمABC تناسب چندانی نخواهد داشت، برای این منظور می بایست راهکارهای مؤثری ارائه گرددتا بتوان به اهدف مطلوب دست یافت. علاوه بر ضعف و اشکالات سیستم حسابداری مالی، در بیشتر بیمارستانها سیستم نگهداری اموال وتجهیزات تعبیه و بکار گرفته نشده است تا علاوه بر ثبت ونگهداری اموال، هزینه های استهلاک را در محاسبه بهای تمام شده منظور نماید.علاوه بر این در بخش بهداشت ودرمان سیستمهای اطلاعاتی مدیریت[2] (MIS) جایگاه و مفهوم مناسبی ندارند که این موضوع خود باعث عدم دسترسی به اطلاعات مورد نیاز از ابعاد مختلف می گردد. سیستمهای انبار داری و کنترل اقلام موجود در انبار نیز دارای نواقص زیادی چه از لحاظ سیستمی وچه از لحاظ محاسبه هزینه هامی باشد. بطوریکه این سیستم در بیشتر بیمارستانها بصورت سیستم دستی وجود دارد و یا در صورت استفاده از سیستمهای کامپیوتری، هزینه ها و اقلام صادره از انبار را بر مبنای مراکز فعالیت تفکیک و طبقه بندی نمی کند. سیستمهای محاسبه حقوق و خدمات منابع انسانی نیز در بیشتر بیمارستانها چندان مناسب نمی باشد و یا اینکه اطلاعات کافی و مناسب را برای سیستمهای هزینه یابی فراهم نمی کنند. با توجه به مشکلات ذکر شده این امکان در سیستم پیشنهادیوجود دارد تا با بکارگیری آن، زمینه را برای رفع نقایص، ایجادو گسترش سیستمهای جانبی بهای تمام شده فراهم نمود و بادر نظر داشتن دیدگاه سیستمی و ارتباط این زیر سیستم ها با یکدیگر بتوان به اهداف مورد نظر دست یافت. 6-1تناقضات موجود دررابطه با طراحی سیستم پیشنهادی دستیابی به یک سیستم جامع ومناسب هزینه یابی در هر سازمانی مستلزم همکاری و ارتباط متقابل بین چندین زیر سیستم می باشد، بطوریکه این زیر سیستمها با داشتن ارتباطی منطقی بتوانند، هدف نهایی سیستم اصلی را برآورد سازند. طراحی سیستم هزینه یابی در بخش بهداشت ودرمان وآموزش پزشکی نیز به نحوی مستلزم همکاری وهماهنگی بین بخشهای موجود می باشد تا با داشتن یکسری روابط منطقی ونظام مند بتوانند هدف اصلی را برآورد سازند. با توجه به مشاهدات و اطلاعات جمع آوری شده در محل اجرا سیستم، تناقضاتی وجود دارد که در صورت عدم رفعمی تواند باعث کاهش کارآیی سیستم پیشنهادی گردد. برای طراحی سیستم مناسب و انتظارعملکرد مطلوب از آن با توجه به مطالعه موردی انتخاب شده،می بایست این تناقضات تا حد امکان رفع شود. به عنوان مثال سیستم استهلاک اموال و تجهیزات باید با توجه به اصول و مبانی سیستم حسابداری قیمت تمام شده و محاسبه هزینه های استهلاک وضع گردد تا بر این اساس هزینة استهلاک اموال وتجهیزات در سیستم بهای تمام شده خدمات منظور گردد.اما در حال حاضر این مسأله رعایت نمی گردد و هزینه هایی که بابت خرید اموال و تجهیزات پرداختمی شودبه عنوانهزینه های همان دوره محسوب می گرددو حتی برخی از اموال وتجهیزات موجود در بیمارستانها از جمله آزمایشگاهها، تجهیزات کتابخانه و... نیز دارای قیمت اولیه نمی باشد و سیستم حسابداری موجود صرفاً برای ثبت اموال است،علاوه بر این، هزینه تعمیرات اساسی اموال که باید به بهای تمام شده تجهیزات و اموال افزوده گردد جزء هزینه جاری تلقی می گردد و درصورتحسابهای همان دوره نشان داده می شود.این مســأله از طرفی باعث می گردد تا هزینه هادر یک دوره بسیار زیاد نشان داده شود(دوره ای که اموال و تجهیزات تعمیر و نگهداری شده اند) و در دورة بعد اصلاً هیچ هزینه ای محاسبه نگردد، این موضوع به نحو چشمگیری بر چگونگی محاسبه و صحت بهای تمام شده مؤثر می باشد.مشکل عمدة دیگری که در این زمینه وجود دارد خرید تجهیزات مورد استفاده در بیمارستان های کشور بر اساس قیمت دولتی است.از آنجا که بر اساس یکی از اصول اولیه حسابداری که اصل واقعیت می باشد،اموال و تجهیزات خریداری شده باید بر اساس قیمت واقعی خرید و ثبت گردد. ولی در سیستم موجود با توجه به اینکه بیشتر تجهیزات و اموالی که خریداری شده است توسط بخش دولتی دارای هزینه زیادی می باشد تفاوت این دو هزینه در محاسبه ارائه خدمات نشان داده نمی شود. چون اصول حسابداری موجود بر اساس اصل تاریخی خرید اموال و تجهیزات وضع شده است.از طرفی مشکل دیگری که در کشور ما وجود دارد این است که با گذشت زمان و افزوده شدن عمر دستگاهها و تجهیزات بجای اینکه بهای تمام شده آن کاهش یابد،قیمت دستگاه و تجهیزات افزایش داشته و باعث ایجاد تناقضاتی در قیمت گذاریهای خدمات ارائه شده می گردد. 7-1فواید ناشی از اجرا و بکارگیریسیستم پیشنهادی با توجه به اینکه دربخش بهداشت ودرمان وآموزش پزشکی هیچگونه عملیات هزینه یابی، طبقه بندی هزینه ها و محاسبه بهای تمام شده بر حسب خروجیهای این بخش انجام نمی شود،بنابراین ارائه سیستمی که بتواند این خواسته ها را برآورده کند، بسیار مفید واساسی تلقی می گردد.فواید ناشی از اجرای سیستم پیشنهادی، با توجه به استفاده کنندگان اطلاعاتسیستم هزینه یابی (مدیران و تصمیم گیرندگان سیستم آموزشی،دولت و بخش خصوصی) متفاوتمی باشد.بطورکلی مهمترین فواید ناشی از اجرای سیستم پیشنهادی عبارت است از: 1-این سیستم می تواند با شناسایی، طبقه بندی و تخصیص دقیق هزینه ها به فعالیتهای مورد نیاز برای انجام فعالیتهای خدماتی وسپس محاسبه صحیح بهای تمام شده بر حسب هربخش در بیمارستان، اطلاعات مهمی را برای تصمیم گیرندگان نظام بهداشت ودرمان وآموزش پزشکی و سایر استفاده کنندگان آن از ابعاد مختلف فراهم کند. 2-اطلاعات سیستم هزینه یابی و محاسبه بهای تمام شده در بخش بهداشت ودرمان وآموزش پزشکی با توجه به بخش های مختلف می تواند به سیاستگزاران، مدیران و سرمایه گذاران کمک کند تا دریابند که هزینه های صرف شده در این بخش در مقایسه با خروجیها و بازده آن در چه حد و اندازه ای می باشد و اینکه سیستم بهداشت ودرمان تا چه اندازه از نظر هزینه ای و بودجه تخصیصی به اهدف تعیین شده، دست یافته است. 3-اطلاعات هزینه یابی و تجزیه و تحلیل آنها بر حسب بخش های مختلف خدماتی می تواند ابزارهای مناسبی را برای تصمیم گیری های مدیران این بخش از ابعاد گوناگون و خصوصا" کنترل هزینه ها" فراهم کند. 4- با اتکا به نتایج اطلاعات هزینه یابی و بهای تمام شده می توان عملکرد بخش خدماتی را در سالهای مختلف و یا حتی در بیمارستان های گوناگون را با یکدیگر مقایسه و ارزیابی کرد[3](BM )و نقاط ضعف و قوت را شناسایی نمود. 5-با دسترسی به اطلاعات هزینه یابی و بهای تمام شده بر حسب بخش های مختلف می توان آن بخش که دارای هزینه ها و بهای تمام شده زیادتری می باشند را تجزیه و تحلیل کرد و از این طریق قسمتها و مراکز فعالیت "پرهزینه وعلل ایجاد هزینه ها" را شناسایی و تصمیمات مناسب را برای کاهش این هزینه ها اتخاذ نمود. 6-سیستم هزینه یابی می تواند اطلاعات جانبی برای تصمیم گیرندگان و مدیران بخش بهداشت ودرمان و اموزش پزشکی، از جمله استاندارد نمودن فعالیتها، آنالیز فعالیتها،شناسایی فعالیتهای دارای ارزش افزوده و بدون ارزش افزوده،تعیین زمان انجام فعالیتها،تعیین مواد ولوازم مصرفی برای انجام هر فعالیت،ابزار وتجهیزات مورد نیاز برای انجام فعالیتها را فراهم نماید. 8-1سوالات و فرضیه های پژوهش 1- آیابین قیمت تمام شده هر بیمار به روش سنتی و هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت تفاوت معناداری وجود دارد؟ 2-آیا بین میزان تخصیص سربار غیر مستقیم به روش سنتی و هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت تفاوت معناداری وجود دارد؟ 9-1 فرضیه‏های تحقیق: 1- بین قیمت تمام شده هر بیمار به روش سنتی و هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت تفاوت معناداری وجود دارد. 2- بین میزان تخصیص سربار غیر مستقیم به روش سنتی و هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت تفاوت معناداری وجود دارد. 10-1 نوآوری تحقیق: در زمینه روشــهای هزینه یابی و محاسبه بهای تمام شده در بخشهای تولیدی و خدماتی تابحال روشهای متعددی مطرح و بکار گرفته شده است که "سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت" یکی از این روشها می باشد. این سیستم این قابلیت را دارد تا علاوه بر طبقه بندی هزینه ها و تعیین قیمت تمام شده خدمات، اطلاعات جانبی را برای بهبود عملیات و فعالیتها در اختیار مدیریت و تصمیم گیرندگان قرار دهد و زمینه ایجاد مدیریت بر مبنای فعالیت [4](ABM) را فراهم سازد. طراحی و ارائه یک سیستم هزینه یابی که قادر به محاسبه صحیح بهای تمام شده خدمات و فراهم نمودن اطلاعات مناسب برای تصمیم گیری های سازمانی باشد، از جهات متعددی دارای جایگاه خاصی است و روز بروز بر اهمیت آن افزوده می گردد. 11-1- اهداف پژوهش این تحقیق به منظور توسعه روش شناسی هزینه یابی (بهای تمام شده )به منظور کمک به مدیران بیمارستان ولیعصر لامرد در جهت شناخت صحیح و دقیق اصول ،ابزار و روش مدیریت بر مبنای فعالیت ،می تواند در جهت تحقق اهداف زیر مفید و مثمر ثمر باشد .نتیجه تحقیق می تواند راهنمایی مناسب در جهت اینکه چگونه در یک در بیمارستان می توان روش مدیریت بر مبنای فعالیت را پیاده کرد و ارائه نمود .با توجه به توضیحات فوق اهداف ذیل در این تحقیق دنبال می شود . هدف کلی: تجزیه وتحلیل فرآیند هزینه های فعلی براساس مراکز هزینه و امکان سنجی اجرای هزینه یابی بر مبنای فعالیت در بیمارستان ولیعصر لامرد اهداف اختصاصی: ü تدوین استاندارد های شاغل در بیمارستان ولیعصر لامرد ü تدوین استاندارد های هزینه فعالیت ها در بیمارستان ولیعصر لامرد ü کمک به مدیران بیمارستان ولیعصر لامرد در مشخص کردن هزینه ها واندازه گیری عملکردها ü کمک به مدیران بیمارستان ولیعصر لامرد درارزیابی اثربخشی و کارایی فعالیت ها و فرآیندها ü تبیین قیمت تمام شده هربیمار به روش سنتی و هزیته یابی بر مبنای فعالیت ü تبیین میزان تخصیص سربار غیر مستقیم به روش سنتی و هزینه یابی بر مبنای فعالیت 1-Aird(1996) 2-Capettini et al(1998) 3-Gunasekaran(1999) 4-Chen(2007) 5-Wang(2007) 6-innes et al(1994) 7-Turney 8- lere(2000)  -Activity Based Costing 1 [1] -Activity Based Management -Management Information System -[2] [3] -Benchmarking [4] -Activity Based Management دریافت فایل تجزیه وتحلیل فرآیند هزینه یابی فعلی براساس مراکز هزینه و امکان سنجی اجرای هزینه یابی بر مبنای فعالیت در بیمارستان ولیعصر لامرد