فرمت فایل: ورد –Word و قابل ویرایش
تعداد صفحات: 66
همه این عوامل و خصوصا تجمع ثروتی که تیمور فراهم آورده بود و میزان
بالایی از هنرمندان که در مناطقی نظیر سمرقند گرد آمده بودند ، سبب شد تا
با حمایت کسانی همچون شاهرخ تیموری و همسرش گوهرشاد آثار درخشانی از هنر و
معماری و نقاشی و خطاطی پدید بیاید .
گویی بازی روزگار کار را با تیمور و فرزندان و جانشینانش به آخر برده
است که از پدری تا آن درجه خونخوار و زورگو ، فرزندانی چنین هنرپرور و
فرهنگ دوست به وجود بیاید .
چنانچه حتی علم و دانش نیز در این دوره درخششی کوتاه مدت داشته است و
رصدخانه الغ بیگی که با حمایت الغ بیک تیموری و با نظارت دانشمند بزرگ عصر
یعنی غیاث الدین جمشید کاشانی بنا شد ، نمونه ای از این موارد است .
عصر درخشان هنرها :
پاره ای از زیباترین نقاشی ها ، ریشه در مکتب هرات دارند که بطور کامل
با حمایت شاهزاده های تیموری در شهر هرات شکل گرفت و استاد بزرگ نقاشی یعنی
کمال الدین بهزاد برخاسته از چنین مکتبی است .
خطوط زیبای فارسی نظیر خط نستعلیق در دوره جانشینان تیمور شکل گرفت و آخرین مراحل تکاملی اش را در این دوره طی نمود .
پاره ای از زیباترین آثار معماری ایرانی در این دوره به وجود آمد که از
آن جمله می توان به مسجد گوهرشاد در شهر مشهد و در کنار بارگاه امام رضا
علیهالسلام اشاره نمود . این مسجد که با حمایت گوهرشاد همسر شاهرخ تیموری
ساخته شده است ، یکی از درخشان ترین آثار معماری ایرانی است . در گوشه ای
کتیبه های این مسجد و در سمت ایوان مقصوره آن ، کتیبه ای از بایسنقر میرزا
از شاهزادگان تیموری وجود دارد که خود از خطاطان بزرگ عصر خویش بود .
میراث تیموریان در اختیار صفویه :
معماری صفوی و یا نقاشی و خطاطی آنها ، کاملا ادامه میراثی است که از
تیموریان برجای ماند . خصوصا که صفویه با حمایت گسترده خویش ، این میراث را
درخشان تر نموده ، باعث رشد و گسترش آن گشتند .
یکصد و پنجاه سال تهاجم:
این مدت از فاجعه تهاجم چنگیز تا یورشهای مصیبت بار تیمور, تقریباً یکصد
و پنجاه سال به طول انجامید. سپس در پایان یک سده دیگر که از پایان حیات
تیمور می گذشت, ایران واپسین دوران ملوک الطوایفی ( یا حکومت های کوچک محلی
) خود را پشت سر گذاشت و وارد دوره صفوی شد که مورخان جدید, غالباً آن را
اعتلای ایران به مرحله دولت ملی خوانده اند .
فاجعه چنگیز در قلمرو پارسی زبانان, عاقبت به ماوراءالنهر محدود شده
امّا شگفت آنکه, فاجعه غمبار تیمور از همان ماوراءالنهر آغاز شد . چرا که
دولت خونین تیمور, از میان ویرانه های دولت های بجای مانده از حمله چنگیز
شکل گرفت .
مضاف بر اینکه در مدت فرمانروایی تیمور و سپس در دوران بعد از او ,
سراسر ایران زمین, از خراسان تا مازنداران و فارس و آذربایجان عرضه تاخت و
تاز ترکمانان آسیای صغیر و ترکان آسیای میانه شد.
- آذربایجان در آن زمان شامل استان های آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی و
اردبیل و همچنین جمهوی آذربایجان و جمهوی ارمنستان و بخش هایی از ترکیه
فعلی نیز بود .
فرمانروایان تیموریان:
تیمور گورکانی
پسران تیمور
نوادگان تیمور
تیموریان
جانشینان تیمور
صفویان:
مرزهای امپراتوری صفوی در سال 1512 میلادی
صَفَویان از دودمانهای ایرانی بودند که بین سالهای ۸۸۰ تا ۱۱۱۱ خورشیدی، بر ایران و بخشی از سرزمینهای مجاور آن فرمانروایی کردند.
زمینه و آغاز دوره صفویه
نمودار زمانی - تواریخ بر حسب هجری قمری و میلادی است
شیخ صفیالدین اردبیلی، نیای بزرگ صفویان هشتمین نسل از تبار فیروزشاه
زرینکلاه بود. فیروزشاه از بومیان ایرانی و کردتبار بود که در منطقه مغان
نشیمن گرفته بود. زبان مادری شیخ صفیالدین تاتی بود و اشعار تاتی او
امروزه در دست است. تاتی یکی از زبانهای ایرانی و زبان بومی آذربایجان
بودهاست.
دودمان پادشاهی صفویه به وسیله شاه اسماعیل اول با اتکا بر پیروان طریقت
تصوف علوی تأسیس شد. این پیروان که عمدتاً از ایلهای ترک آناتولی بودند ,و
بعداً به قزلباشها ملقب شدند بر سر اعتقادات خود سالها به طرفداری از
آققویونلوها و قراقویونلوها درگیر جنگهای پیاپی با دولت عثمانی بودند.
اسماعیل جوان نوه شیخ جنید، پسر شیخ صفی الدین و نوه اوزونحسن آق قویونلو
تحت آموزش بزرگان قزلباش (موسوم به اهل اختصاص) پرورش یافت و رهبر دینی
آنان بشمار میآمد.
ایجاد و قدرت گرفتن سلسله صفوی نتیجه حدود 200 سال تبلیغات فرهنگی
صوفیان صفوی بود. اگر به این نکته دقت کنیم که شاه اسماعیل در زمان
تاجگذاری ذر تبریز تنها 14 سال داشت ارزش این سابقه فرهنگی بیشتر مشخص می
گردد.پس از فرو پاشی خلافت عباسی در بغداد محور اصلی ارایه یک مذهب و گرایش
رسمی از اسلام از میان رفت.به این ترتیب از بین رفتن دستگاه خلافت رسمی
درکنار عواملی چون نابسامانی ناشی از حمله مغولان و میل به درونگرایی مردم و
تساهل مذهبی مغولان موجب رونق فراوان فرقه های مختلف از جمله شاخه های
مختلف تصوف شد. پیروان شیخ صفی الدین نیز در واقع مبلغ فرقه خاصی از تصوف
مبتنی بر مذهب شیعه دوازده امامی بودند(هر چند در مورد اینکه شخص شیخ صفی
الدین شیعه بوده است تردیدهایی وجود دارد).اعتقاد قزلباشان به این فرقه از
تصوف تا پیش از سلطنت شاه عباس اول مهمترین عامل قدرت صفویه بود.قزلباشان
تا پیش از جنگ چالدران در واقع نوعی الوهیت برای شاه اسماعیل قایل بودند که
با شکست در جنگ این اعتقاد آنها رو به سستی نهاد.
ارزش تاریخی دوره صفوی
رسیدن ایرانیان به مرزهای طبیعی خود، و در بعضی مواقع به ویژه در عهد
پادشاهی شاه عباس بزرگ و ناد به مرز دوران ساسانیان به ایران شکوه و جلال
پیشین را باز داد. برای اروپا که جداً در معرض خطر دولت عثمانی بود، بسیار
گرانبها و ارزشمند محسوب میشد، به نحوی که مآل اندیشان قوم در آن دیار،
دولت صفوی را مایه نجات خویش و نعمتی برای خود میپنداشتند و به همین سبب
با پیامهای دلگرم کننده خود، پادشاهان ایران را به ادامه نبرد و ستیز با
عثمانی تحریض میکردند. بعد از عقب نشینی سلطان سلیمان قانونی از آذربایجان
و تحمل تلفات سنگین سپاه عثمانی از سرما و برف و فقدان آذوقه، فرستاده
ونیز در دربار عثمانی به پادشاه خود نوشت: «تا آنجا که عقل سلیم گواهی
میدهد این امر جز مشیت باری تعالی چیز دیگری نیست زیرا میخواهد که جهان
مسیحیت را از ورطه
|