|
فرمت فایل: ورد –Word و قابل ویرایش
تعداد صفحات: 27
هنر معماری اشکانی
با بر افتادن هخامنشیان و پیروزی اسکندر مقدونی هنر ملی ایران نخست دچار
گسستگی شد سپس به هنری که آن را می توان هنر یونانی ایرانی
خواند،انجامید. این هنر نسبت به هنر هخامنشی نشان از پس ماندگی بزرگی
دارد. این وضع تا روی کار آمدن مهرداد دوم اشکانی (123 ق م) که امپراتوری
اشکانی را به صورت یک قدرت بزرگ جهانی بر پا داشت، محسوس است. در این
فاصله زمانی با 3 شیوه هنری در ایران روبه رو هستیم؛ 1- هنر تقلید شده از
یونان 2- هنر یونانی 3- هنر ایرانی. اما تمایل به تجدد ملی در همه شئون
فرهنگی وسیاسی از جمله در هنر که هرگز شعله های آن در ایران فرو ننشسته بود
با پادشاهی مهرداد بار دیگر فزونی گرفت و راه بازگشت و رسیدن به هنر
«ایرانی نو» هموار شد. دراین شیوه نوین هنر ایران هر چند به روش‌های
ابتدایی تر بازگشت داشت،اما با کوشش و تحولی همراه بود و هنر ملی ایرانی
بدون آمیختگی با عناصر بیگانه بار زنده شد. بازگشت به چهره سازی تمام رخ که
دوباره کاربر گسترده وهمه گیر در هنر اشکانی یافت، نمونه روشن این جنبش
هنری است که در هنر پیش از تاریخ ایران دیشه داشت و به هیچ روی نمی توان آن
را به هنر یونانی نسبت داد. با این دیدگاه،تمامی شاخه های هنر اشکانی را
می توان بررسی کرد. در شهر سازی ساختن شهرها با طرح دایره ای شکل به طرح
رسمی شهرسازی اشکانی تبدیل شد. دراین طرح ملاحظات دفاعی نقشی اساسی داشت.
همین طرح درقرون وسطی درغرب با گستردگی تقلید شد و رواج یافت.
نخستین جلوه های هنر معماری پارتی را در نسا اولین پایتخت پارتیان (یا
«اشک آباد» در چند کیلومتری شهر جدید «عشق آباد» پایتخت کنونی جمهوری
ترکمنستان ) که کاوش های باستان شناسی آن به دست باستان شناسان روسی انجام
گرفته است، می یابیم.
کاخ شاهی نسا هر چند از دیدگاه تزئینات حدی تحت تأثیر هنر یونانی است
(مثلاً پیکره های اجداد شاهان پارتی که از گل ورزیده ساخته شده و به شیوه
یونانی مقام ایزدی یافته اند)، اما خود بنا با شگفتی بسیار دارای طرحی 4
ایوانی برگرد یک حیاط است؛ طرحی که از نسای اشکانی آغاز شده است و همچنان
به صورت طرح رسمی و سنتی ایران شناخته می شود و تا خارج از ایران و در بین
النهرین گسترش یافته است.
پراکندگی آثار معماری اشکانی که در شرق از آی خانم وسرخ کتل و نسا آغاز
می شود درداخل ایران امروز شامل باز مانده شهر صد دروازه (دامغان)، کوه
خواجه (سیستان)، برده نشانده( خوزستان) و معبد آناهیتا(کنگاور) می گردد و
تا کاخ آشور (عراق) و پالمیر(سوریه) ادامه می یابد از سویی، و محدود ماندن
کاوش های باستان شناسی در شهرهای اشکانی از سوی دیگر، آگاهی های ما را در
پیرامون دوران نزدیک به 500 ساله اشکانی به حد مطلوب نمی‌رساند. مصالح
ساختمانی در این دوره بیش تر شامل خشت ،آجر، سنگ نتراشیده و تراشیده است.
ملاط گچ و رواج طاق هلالی وایران به ویژه ایوان های سه گانه ای که در آن
قوس ایران مرکزی از ایوان های جانبی بزرگ تر است، از ویژگی های این دوره
به شمارمی رود.
کوه خواجه درسیستان
در شرق ایران بنای معظم دیگری که به اشکانیان نسبت میدهند کاخ شاهی کوه
خواجه درسیستان است که از قرن اول میلادی به جای مانده است این کاخ بر روی
جزیره ای در دریاچه هامون یعنی مشرف به این دریاچه بنا شده ، ورودی بنا در
سمت جنوب است. هنگامی که به حیاط مرکزی وارد می شویم دو ایوان بزرگ درسمت
راست و چپ حیاط وجود دارد که آثار آنها هنوز برجای مانده است. مصالح معماری
کوه خواجه خشت خام است و در دالان طویل این مکان بقایای نقاشی رنگین که
نفوذ غرب درآن محسوس است به چشم می خورد. در نقوشی که در این کاخ نقاشی شده
است سعی شده در یک طرح چند نفری برای نشان دادن عمق اشکال در پشت یکدیگر
قرار گیرند، در این نقاشی های الوان سر اشخاص به صورت
|