|
فرمت فایل: ورد –Word و قابل ویرایش
تعداد صفحات: 76
چرا کاندینسکی صدای فلوت را به رنگ خاکستری درخشان نسبت می دهد؟ خیابان
در تاریک روشن سحر چه احساسهائی را می تواند بر انگیزد؟ و چطور این احساس
ها در حضور هزاران هزار نوری که از پائین ساختمان به نوک آن می تابند و
فضای دهشتناک یک جنگل سنگی را پدید می آورند تغییر می کنند؟ چرا مشاهدة
سوسوی چراغ کلبه ای در دور دست ها امید می آفریند؟ یا چگونه لبخندی انعکاس
تلالؤ نور بر سطح آب را تداعی میکند؟ و مثالی ساده تر، چگونه چهره مان
تغییر می کند هنگامی که در پرتو نور مشعلی قرار می گیرد؟
نور شفافترین، نرمترین، آسانترین و ارزانترین مواد ساختاری موجود در
تولید کیفیت ها و اشیای مورد نیاز محیط انسانی است. چیزی است که امکان
شخصیت سازی و حیات بخشیدن به فعالیتهای روزمره و باز نمائی زندگی در تصورات
و حالات روانی متغیر را فراهم می سازد. نور می تواند در فضائی خشن و بی
روح همچون مبلی راحتی از ما استقبال کند. به همین دلیل نور مناسب ترین مادة
ساختاری است که می تواند به فعالیتهای روزمره ما شکل، زیبائی، لذت و راحتی
ببخشد.
نور میتواند امکان خلق سیستمهای محیطی هوشمند و سازگار را در بازسازی
محیط مصنوع در اختیار ما بگذارد. کلیسای تادائو آندو نمونه مناسبی برای
نشان دادن این سیستم هاست.
استفادة بیانی از نور به شکلی نمادین، فراگیر، خشنودکننده، ساده و غریزی
و در عین حال ابهام آمیز برای گشودن پنجرة دنیای خیالهای بشری، بزرگترین
وظیفة نور پردازی در عصر ماست.
در سالهای اخیر نورپردازی بیرونی هویت جالبتری ارائه کرده است؛ از تازگی
در خور توجه دکوراسیون شهری، خصوصاً در مراکز مشهور تاریخی یا تجاری و
فرهنگی، تا بازگشت به نقش ایجاد احساس امنیت در شهرها، همان حس قدیمی و
آشنائی که آتش اولین بار به جامعه انسانی بخشید.
هنوز هم مؤثرترین واسطه درک ما نسبت به هستی و تجربیات زندگی روشنائی
باز هم روشنائی است. امواج گرم و مهربان نور سپیده دم همچون ترنم نی لبکی
است که نرم نرمک فضا را از هارمونی لطیف طیفی نقره فام می آکند و با نوازش
پوست خفتة زندگی نوید شروع دیگر و شوری دیگر را می دهد.
نور و معماری
نور، اولین شرط برای هر نوع ادراک بینایی است . در تاریکی مطلق ، ما نه
فضا را می توانیم ببینیم و نه فرم و رنگ را . اما نور تنها یک ضرورت فیزیکی
نیست . بلکه ارزش روانشناختی آن یکی از مهمترین عوامل زندگی انسانی در همة
زمینه هاست . موریس لاپیدوس (Morris Lapidus) می گوید «انسانها مانند پشه
هستند . هر کجا نوری باشد به سمت آن هجوم می برند بدون اینکه بدانند چرا.
چه بخواهیم و چه نخواهیم به سمت روشنایی می رویم . نور، ما را به خود جذب
می کند » . نور همیشه علاوه بر استفادة کاربردی دارای ارزش نمادین نیز بوده
است . نور جزیی از ذات زندگی بوده و در بسیاری از فرهنگ ها نور ، یا
خورشید ، به عنوان منبع نور ، عنصری خدایی محسوب می شده و آن را ارج می
نهاده اند.
در مصر باستان نیز نور دارای اهمیتی ویژه بوده است. بنا به موقعیت
سرزمین مصر ، شدت نور و در نتیجه تضاد میان سایه و روشن بسیار زیاد می باشد
.فرم های صریح و هندسی که در معماری مصر از آن استفاده می شده است با گوشه
های تیز و دقیق در زیر نور شدید اثری خاص داشته اند .معماری بازی
هنرمندانه دقیق و خیره کننده مجموعه ای از اجسام ساخته شده در زیر نور است .
چشم های ما برای این آفریده شده اند که فرم ها را زیر نور ببینیم :" این
سایه و روشن هاد که فرمها را در مقابل ما برهنه می سازند . مکعب، مخروط،
کره ، استوانه و هرم اولین فرمهائی هستند که نور آنها را به ما عرضه می کند
. تصاویر آنها ناب ، ملموس و صریح هستند.
اما در معماری مصر بازی نور و سایه تنها محدود به فرم های بزرگ اولیه
نیست . سطوح این احجام از نقوش برجسته ای پوشیده شده اند که با کمال ظرافت
نقش پردازی و بر سنگ تراشیده شده اند و به این ترتیب پدیده سایه- روشن در
اینجا در مقیاسی کوچکتر نیز تکرار شده است. برای مصریان وجود ذات خداوندی
برای بشر غیر قابل دسترس و نامرئی بوده است پس به ناچار بایستی در تاریکی
باشد . راه رسیدن به این خداوند بایستی از روشنایی به تاریکی ختم شود با
کمک چنین پدیده های نوری کمی واضح تر می شده است. از طریق انتخاب محل صحیح
ساختمان با توجه دقیق به مسیر خورشید ، از نورآن به ترتیب استفاده می شد که
شعاع خورشید در زمانی معین تشکیل یک محور می داده و محل خاصی را روشن می
ساخت و جاهای دیگر را در تاریکی باقی می گذاشت . ژان لوئی دوکانیوال Jean-
Louis de Canival روشنائی مجسمه های معبد خفرن را به این ترتیب توصیف می
کند : «نور از پنجره های کوچک بین دیوار و سقف به داخل و به تک تک مجسمه می
تابید و به وسیله سنگهای کف که مرمر سفید سیقلی بودند به ترتیب منعکس می
شد که نوری کاملاً محو و فاقد جهت ، فضا را روشن می کرد و ستونها و دیوارها
که از گرانیت سرخ بودند در تاریکی باقی می ماندند». مجسمه های خدایان زیاد
بودند و این تاریکی نیز بیشتر بر اسرار آمیز بودن دنیای آنها تأکید می
کرده است . تنها اشخاص معدود و منتخبی اجازه ورود به این بخش معبد را داشته
اند و می توانستند چنین چیزی را که از دیدگاه امروز نمی توان به سادگی آن
را هنر خواند بلکه بایستی آن را سعی در بیان بصری یک ترکیب روحانی – مذهبی
نامید ، از نزدیک ببینید . استفاده این چنین از نور به ترتیبی که گفته شد
به عمد بوده است و در خدمت تقویت و مادیت بخشیدن به ایده اصلی بکار می رفت.
معابد یونانی چنانکه گفتیم بیشتر مجسمه وار بودند و اثر آنها می بایستی
بیشتر بر فضای آزاد جلوی محراب که در میان آن نیز قرار داشت ، انجام می شد .
به این ترتیب جای تعجبی هم باقی نمی ماند که بیشتر این فضاهای داخلی تنها
یک روزنه یعنی تنها یک در به خارج داشتند . در بسیاری از معابد یونانی نیز
باروشی شبیه به مبعد خون با استفاده از یک آب نما که در فاصله بین مجسمه و
در ورودی ساخته می شد نورپردازی مجسمه را اصلاح می کردند . نوری که به داخل
می تابید با برخورد به سطح آب منعکس می شد و مجسمه را روشن می ساخت . در
فضاهائی که احتیاج به نور بیشتر داشتند ، یونانیان از نور سقف استفاده می
کردند : بخشی از سقف را با ارتفاع بیشتر ساخته و از فضائی که به این ترتیب
به وجود می آمد برای تاباندن نور به داخل استفاده می کردند.
نمونه های مشابه
نمازخانه سارین در MITیک نمونه عالی از کاربرد دراماتیک نور روز است .
نمازخانه که بوسیله نور روز روشن شده توجه را به محراب و زمینه مجسمه آن
معطوف میدارد ، که بصورت دراماتیکی توسط نور گیر سقفی بزرگی از بالا روشن
شده است . انوار مواج نور از آبنمای اطراف دیوارهای مدوربازتاب میابند. چشم
از گذر ورودی محصور شده با دیوارهای نیمه شفاف خود را از محیط خارج با
محیط ملایم داخل تطبیق میدهد.در این نمازخانه فضای ورودی تطابق چشم را از
محیط روشن خارج به محیط ملایم داخل فراهم میکند.
کلیسای کریستال
کلیسای کریستال شاید یکی از برجسته ترین و عجیب ترین ساختمانهای قرن
میباشد . پوسته کلسیا شامل پانلهای شیشه ای 6 تا 9 میلیمتری میباشد که با
نقره روکش شده است . روکش فوق انتقال نور را 82 درصد و اشعه حرارتی را 80
درصد کاهش میدهد ، ولی شفاف بوده و امکان دید واضح را به خارج و نیز ارتباط
حیاتی با طبیعت فراهم میسازد . اسکلت نگهدارنده به رنگ سفید است که با دقت
به شکل مشبک طراحی شده که بطور موثر نور روز را یکنواخت کرده و از درخشش
آن جلوگیری میکند.نور روز از بالای ساختمان و همچنین از قسمتهای پایین آن
وارد شده از کف و سایر سطوح بازتاب میشود. این ساختمان طوری قرار گرفته که
نور خورشید اکثرا" از پشت سر جمعیت نشسته وارد میشود و بنابراین خیرگی که
مانع دید خوب است کاهش میدهد . خنک کردن فضا بوسیله جریان طبیعی هوا از
طریق پانلهای شیشه ای و درها انجام میگیرد . بطوری که از وسایل مکانیکی خنک
کننده
|