بررسی سیاست ‏های تقسیم سود در شرکت ‏هایی که در گزارشگری مالی خود مرتکب تقلب شده‏ اند

بررسی سیاست ‏های تقسیم سود در شرکت ‏هایی که در گزارشگری مالی خود مرتکب تقلب شده‏ اند چکیده هدف این تحقیق، تبیین مجدد رابطه بین سود تقسیمی و تجدید ارائه صورت‏های مالی، به عنوان معیار کیفیت سود است. به صورت خاص، در این تحقیق بر شرایطی تمرکز می‏شود که می‏توان انگیزه‏ی مدیریت در به‌کارگیری اقلام تعهدی را در دو گروه متقلبانه و غیرمتقلبانه، طبقه‏بندی نمود. به این ترتیب، تنها هنگامی تجدید ارائه می‏تواند نشان‌دهنده کیفیت پایین سود باشد که ناشی از انگیزه‏هایفرصت‏طلبانه مدیریت باشد. این موضوع از آن جهت اهمیت دارد که در سایر تحقیقات، به دلایل و انگیزه‏های مدیریت که منجر به تجدید ارائه صورت‏های مالیشده‏است توجه نشده و تمامی تجدید ارائه‏ها را به عنوان معیاری از کیفیت نامطلوب گزارشگری مالی تلقی شده‏اند. در پی بکارگیری مدل دستیابی به پیش‏بینی‏ها برای طبقه‏بندی تجدید ارائه‏ها در دو گروه متقلبانه و غیرمتقلبانه، نتایج حاصل از آزمون فرضیه‏های تحقیق نشان می‏دهد، تجدید ارائه‏های ناشی از انگیزه‌های غیرمتقلبانه مدیریت، رابطه مثبت و معناداری با توزیع سود شرکت‌ها دارد. همچنین، این رابطه برای شرکت‌هایی که از سطح توزیع سود بالاتری برخوردارند، قوی‏تر است. به این ترتیب، نتایج نشان می‏دهد که سود تقسیمی حاوی اطلاعاتی درباره کیفیت سود، به ویژه انگیزه‏های منجر به تجدید ارائه صورت‏های مالی است و تقسیم سود این پیام را مخابره می‏کند که سود گزارش‌شده توسط شرکت، با کیفیت است و تجدید ارائه صورت‏های مالی برخواسته از انگیزه‏های فرصت‏طلبانه مدیریت نیست.  کلمات کلیدی:سود تقسیمی،کیفیت سود، تجدید ارائه صورت‏های مالی،تجدید ارائه متقلبانه؛ تجدید ارائه غیر متقلبانه؛ محتوای اطلاعاتی.  فهرست مطالب عنوان صفحه فصلاول: کلیاتتحقیق.. 1 1-1 مقدمه. 3 1-2 تشریحوبیانموضوع.. 3 1-3 اهدافتحقیقوضرورتآن.. 5 1-4 پرسش‌هایتحقیق.. 7 1-5 فرضیه‌هایتحقیق.. 7 1-6 قلمروتحقیق (موضوعی- مکانی- زمانی). 8 1-7 جامعهآماری.. 8 1-8 نمونهونحوهجمع‌آوریاطلاعات.. 8 1-9 روشتجزیهوتحلیلداده‌ها9 1-10 تعاریفعملیاتیپاره‌ایازواژه‌هایاستفاده‌شدهدرتحقیق.. 9 1-11 ساختارتحقیق.. 10 فصلدوم: ادبیاتوپیشینهتحقیق.. 12 2-1 مقدمه. 14 2-2 هدفگزارشگریمالی.. 14 2-3 سود. 15 2-4 کیفیتسود. 17 2-5 مدیریتسودوکیفیتسود. 19 2-6 معیارهایارزیابیکیفیتسود. 21 2-7 دیدگاه‌هایمختلفاندازه‌گیریکیفیتگزارشگریمالی.. 24 2-8 تجدیدارائهبهعنواننشانهگزارشگریمالیمتقلبانه. 26 2-9 تقسیمسود. 31 2-10 نظریه‌هایتقسیمسود. 33 2-11 پیشینهتحقیق.. 35 2-12 خلاصهفصل.. 54 فصلسوم: روشتحقیق.. 55 3-1 مقدمه. 57 3-2 روشتحقیق.. 57 3-3 فرضیه‌هایتحقیق.. 58 3-4 مدلمورداستفادهبرایآزمونفرضیه‌ها59 3-5 اندازه‌گیریمتغیرهایتحقیق.. 59 3-6 نحوهطبقه‏بندیتجدیدارائه‏هابهمتقلبانهوغیرمتقلبانه. 63 3-7 جامعهونمونهآماری.. 67 3-8 قلمروتحقیق.. 70 3-9 جمع‌آوریداده‌هایتحقیق.. 71 3-10 روشتجزیهوتحلیلداده‌ها71 3-11 خلاصهفصل.. 72 فصلچهارم: تجزیهوتحلیلداده‏ها73 4-1 مقدمه. 75 4-2 آماره‏هایتوصیفی.. 75 4-3 نتایجآزموناولیه. 80 4-4 نتایجآزمونفرضیه‌‏هایتحقیق.. 82 4-5 نتایجآزمون‏هایاضافی.. 85 4-5 خلاصهفصل.. 87 فصلپنجم: خلاصهونتیجه‌گیری.. 88 5-1 مقدمه. 90 5-2 خلاصهتحقیق.. 90 5-3 ارزیابیفرضیه‌هاوبررسیتطبیقییافته‌ها92 5-4 محدودیت‌هایتحقیق.. 94 5-5 پیشنهاداتمبتنیبرنتایجتحقیق.. 94 5-6 پیشنهاداتبرایتحقیقاتآتی.. 95 5-7 خلاصهفصل.. 95 فهرستمنابعومأخذ. 96  فصل اول: کلیات تحقیق  ü مقدمه ü تشریح و بیان موضوع ü اهداف تحقیق و ضرورت آن ü پرسش‌های تحقیق ü فرضیه‌های تحقیق ü قلمرو تحقیق (موضوعی- مکانی- زمانی) ü جامعه آماری ü نمونه و نحوه جمع‌آوری اطلاعات ü روش تجزیه و تحلیل داده‌ها ü تعاریف عملیاتی پاره‌ای از واژه‌های استفاده‌شده در تحقیق ü ساختار تحقیق  1-1 مقدمه یکی از اهداف سرمایه‌گذاری دریافت سود است. از این رو، سرمایه‌گذاران به دنبال راهی برایپیش‌بینی سود تقسیمی و عوامل تأثیرگذار بر آن هستند. سود می‌تواند به آنها کمک کند تا به قضاوت و تصمیم‌گیری آگاهانه بپردازند. رقم سود مندرج در صورت‌های مالی علاوه بر این که عملکرد عملیاتی و دورنمای آتی شرکت را نشان می‌دهد، زمینه مقایسه بین شرکت‌ها را نیز فراهم می‌کند. اما زمانیاستفاده‌کنندگانمی‌توانند به رقم سود اتکا کنند که سود عاری از هرگونه دستکاری باشد، تا بتواند عملکرد شرکت را به طور منصفانه و واقعی منعکس نماید(عاملی، 1388). در این فصل به تشریح موضوع تحقیق، اهداف تحقیق و ضرورت آن، فرضیه‌های تحقیق و تعاریف عملیاتیپاره‌ای از واژه‌هایاستفاده‌شده در تحقیق پرداخته می‌شود. همچنین توضیح مختصری از نمونه، جامعه آماری، نحوه جمع‌آوری و تجربه و تحلیل داده‌ها ارائه می‌گردد. 1-2 تشریح و بیان موضوع یکی از اهداف سرمایه‌گذاران، دستیابی به بازده در قالب سود تقسیمی است. از این رو، سرمایه‏گذاران به دنبال راهی برای پیش‌بینی سود تقسیمی و عوامل تأثیرگذار بر آن هستند. سود می‌تواند به آنها کمک کند تا به قضاوت و تصمیم‌گیری آگاهانه بپردازند. رقم سود مندرج در صورت‌های مالی علاوه بر اینکه عملکرد عملیاتی و دورنمای آتی شرکت را نشان می‌دهد، زمینه مقایسه بین شرکت‌ها را نیز فراهم می‌کند. اما زمانی استفاده‌کنندگان می‌توانند به رقم سود اتکا کنند که سود بتواند عملکرد شرکت را به طور منصفانه و واقعی منعکس نماید (عاملی، 1388). محاسبه سود خالص یک بنگاه اقتصادی متأثر از روش‌ها و برآوردهای حسابداری است. امکان استفاده از روش‌های گوناگون حسابداری موجب شده است، که سود واقعی (اقتصادی) شرکت‌ها با سود گزارش‌شده در صورت‌های مالی تفاوت داشته باشد (خوش‏طینت و اسماعیلی، 1385). اختیار عمل مدیران در انتخاب از میان روش‏های مجاز حسابداری، از جمله دیگر عواملی است که کیفیت سود را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بنابراین، کیفیت سود شرکت‌ها تحت تأثیر مبانی گزارشگری و صلاح‏دید مدیران قرار می‌گیرد. سود خالص به عنوان عاملی برای تدوین سیاست‌های تقسیم سود به شمار می‌آید (تهرانی و ذاکری، 1388). تقسیم سود از سوی شرکت می‌تواند نشان‌دهنده واقعی بودن یا نبودن سود گزارش‌شده و منصفانه بودن گزارش عملکرد عملیاتی از سوی واحد تجاری باشد. در واقع مدیران زمانی تصمیم به پرداخت یا افزایش سودهای تقسیمی می‌گیرند، که احساس کنند سود آن‌ها به طور قابل ملاحظه تحت تأثیر درستکاری روش حسابداری نیست (یعنی، سود، واقعی است) و کاهش سودهای تقسیمی در آینده غیر محتمل است. با این مفهوم، سودهای تقسیمی نه تنها علامتی برای قابلیت سودآوری آینده به شمار می‌رود، بلکه علامتی برای کیفیت سود است. همچنین، سود تقسیمی یک شیوه مؤثر نظارت مدیریتی است. انتظار می‏رود که مدیران به منظور حفاظت از خود، کمتر دچار وسوسه درستکاری سود شوند (علوی طبری و همکاران، 1388). ارتباط بین سیاست‏های تقسیم سود و کیفیت گزارشگری مالی در تحقیقات خارجی و داخلی متعددی مورد توجه قرار گرفته‏است (برزده، 1392; علوی طبری و همکاران، 1388; فارینها و موریرا، 2007). در برخی از این تحقیقات از تجدید ارائه به عنوان معیاری از کیفیت سود استفاده شده‏است. برای مثال در تحقیقات برزده (1392) و علوی طبری و همکاران (1388)، رابطه بین تجدید ارائه و سیاست تقسیم سود شرکت، بررسی شده‏است. بر خلاف انتظارات، نتایج این تحقیقات نشان می‏دهد که نمی‏توان رابطه معناداری بین تجدید ارائه و سیاست تقسیم سود شرکت‏ها مشاهده کرد. با این وجود، موضوعات تئوریک و عملی متعدد با اهمیتی در خصوص تجدید ارائه وجود دارد که در تحقیقات پیشین به آن‌ها توجه نشده است. به صورتی ساده، تمام تجدید ارائه‏ها را نمی‏توان به عنوان نشانه کیفیت پایین گزارشگری مالی تلقی کرد. برای مثال برخی تجدید ارائه‏ها از حوزه اختیارات مدیریت شرکت خارج هستند. تجدید ارائه‏هایی که در اثر تغییر در مفاد اصول و استانداردهای حسابداری حادث شده‏اند، از این جمله‏اند. رویدادهای غیرمترقبه و غیرقابل پیش‌بینیپس از ارائه صورت‏های مالی نیز از جمله دیگر عواملی هستند خارج از محدوده اختیارات و قدرت عمل مدیریت شرکت قرار دارند و با این وجود منجر به تجدید ارائه صورت‏های مالی می‏شوند. حتی برخی از عوامل و انگیزه‏هایی در حوزه‏های اختیارات مدیریت وجود دارند که منجر به تجدید ارائه صورت‏های مالی می‏شوند با این وجود نشانه کیفیت ضعیف گزارشگری مالی نیستند. هنگامی که مدیریت قصد انتقال اطلاعات خصوصی خود به سرمایه‏گذاران را دارد تا آنان وضعیت مالی و سودآوری آتی شرکت را بهتر درک نمایند، ممکن است به نحوی اقدام به گزارشگری مالی نماید که تجدید ارائه صورت‏های مالی در دوره‏های آتی را ناگزیر سازد. به این ترتیب نمی‏توان چنین تجدید ارائه‏ای را نشانه کیفیت پایین گزارشگری مالی و یا گزارشگری مالی متقلبانه در دوره‏های گذشته تلقی نمود (بادرتچر و همکاران، 2012). عدم توجه به دلایل و انگیزه‏های منتج به تجدید ارائه باعث شده‏است که تحقیقات پیشین در تببین رابطه بین تجدید ارائه (کیفیت سود) و وضعیت تقسیم سود شرکت‏ها ناتوان باشند. در این تحقیق با به کارگیری مدل دستیابی به پیش‌بینی‏ها، انگیزه‏های مدیریت در گزارشگری مالی شناسایی شده و بر اساس آن تجدید ارائه‌هایی که ناشی از اختیارات مدیریت است در دو گروه متقلبانه و غیر متقلبانه طبقه‌بندی شده‏است. بر اساس مبانی نظری انتظار می‏رود تجدید ارائه‏های ناشی از انگیزه‏های غیر متقلبانه نه تنها بی‏کیفیتی گزارشگری مالی را نشان ندهند بلکه منعکس‌کننده انتقال اطلاعات خصوصی مدیریت به سرمایه‏گذاران باشد و درنتیجه این‏گونه شرکت‏ها ضمن برخورداری از سود با کیفیت، بخش قابل‌توجهی از آن را بین سرمایه‏گذاران تقسیم نمایند. 1-3 اهداف تحقیق و ضرورت آن سیاست تقسیم سود برای شرکت و سرمایه‌گذاران از اهمیت ویژه‏‏ای برخوردار است. وضعیت تقسیم سود شرکت می‌تواند نشان‌دهنده واقعی بودن یا نبودن سود گزارش‌شده و ارائه منصفانه عملکرد عملیاتی واحد تجاری باشد. بررسیتأثیر وضعیت تقسیم سود شرکت‌ بر معیارهای کیفیت سود می‏‏تواند به سرمایه‏‏گذاران، اطلاعات ارزشمندی برایپیش‌بینی سودهای آتی، تعیین ارزش شرکت و در نتیجه تصمیم‏‏گیری در مورد سرمایه‏‏گذاری ارائه کند. همچنین، مدیریت نیز می‏‏تواند در تصمیم‏‏گیری به منظور تعیینیا تغییر سیاست تقسیم سود از این اطلاعات استفاده کند. در این تحقیق به بررسی محتوای اطلاعاتی سود تقسیمی در رابطه با کیفت سودهای گزارش‌شده پرداخته شده است. یافته‌های این تحقیق موضوعی جذاب و جالب‌توجه برای سیاست‌گذاران، سرمایه‌گذاران و دانشگاهیان خواهد بود که مدعی این نکته هستند که سود تقسیمی نشانه‌ای از کیفیت سود است. توجه این گروه‌ها به کیفیت سود به دلیلتأثیر آن بر سطح عدم تقارن اطلاعاتی بین مدیران و سرمایه‌گذاران و در نتیجهتأثیر آن بر فعالیت‌ها و ارزش شرکت است. به عنوان مثال در گزارش ریچارد بریدن[1] (2003)این‌گونه بیان شده است که سود تقسیمییکی دیگر از روش‌هایاندازه‌گیری حقیقت سودهایگزارش‌شده است. توانایی پرداخت سود سهام به وجود پول نقد و تفاوت با اهمیت بین میزان سودهایگزارش‌شده و وجوه نقد موجود برای سود تقسیمی بستگی دارد و در نهایت کسری آن مشکلات بالقوه را نشان می‌دهد. او پیشنهاد می‌کند که پرداخت 25% از سود سهام گزارش‌شده تحت عنوان سود تقسیمی به عنوان منطق یا قانون در پرداخت سود، می‌تواند مانع از این شود که شرکت‌ها برای گزارش سود متورم‏شده، به حساب‏سازی متوسل شوند. گلسمن[2] (2005) پیشنهاد می‌کند حذف اخذ مالیات مضاعف از سود سهام انگیزه‌ای برای گرایش سهامداران و شرکت در پرداخت سود سهام نقدی خواهد شد. همچنین پرداخت سود سهام موجب کاهش انگیزه شرکت از گزارش سود تصنعی شده که منجر به تحقق جریان وجوه نقد واقعی در حمایت از سود سهام نقدی می‌شود. مالکیل[3] (2003)استاد اقتصاد پرینستون می‌گوید که در محیطی که نسبت به سود شرکت‌ها با تردید و شک نگریسته می‌شود سود سهام نقدییک پیام بسیار قوی از قدرت مالی واقعی و اعتبار سودهایگزارش‌شده به سرمایه‌گذاران است. این نمونه‌ها نشان می‌دهد که برخی از سیاست‌گذاران، سرمایه‌داران و دانشگاهیان معتقدند که سود تقسیمینشان‌دهنده کیفیت سود است(ین و میائو، 2011).یافته‌هایاین تحقیق بیان می‌کند که شرکت‌هایی که سود سهام پرداخت می‌کنند،در مقایسه با شرکت‌هایی که سود سهام پرداخت نمی‌کنند،به طور متوسط کیفیت سود بالاتری دارند. تجدید ارائه صورت‏های مالی در سال‏های اخیر به طور فزاینده‏ای افزایش‌یافته و توجه صاحب‌نظران این رشته را به خود جلب کرده است. تحقیقات مشابهی که در ایران انجام‌شده نیز اشاره به این دارد که، حدود 81 درصد از شرکت‏های ایرانی نیز به دلیل اصلاح اشتباهات حسابداری،صورت‏های مالی خود را تجدید ارائه می‏کنند (برزده، 1392). در ادبیات تحقیق همواره از تجدید ارائه به عنوان یکی از بارزترین نشانه‏های پایین بودن کیفیت گزارشگری مالی و به عبارت دیگر، نشانه‏ای از تقلب محرز در گزارشگری مالییاد شده‏است (هرلی3، 2012). هدف اصلی این تحقیق بررسی وضعیت تقسیم سود در شرکت‏هایی است که در گزارشگری مالی خود مرتکب تقلب شده‏اند.‌هدف این تحقیق، تبیین مجدد رابطه بین سیاست تقسیم سود و تجدید ارائه صورت‏های مالی، به عنوان معیار گزارشگری مالی متقلبانه است. به صورت خاص، در این تحقیق بر شرایطی تمرکز می‏شود که می‏توان انگیزه‏ی مدیریت در به‌کارگیری اقلام تعهدی را در دو گروه متقلبانه و غیر متقلبانه، طبقه‏بندی نمود. 1-4 پرسش‌های تحقیق چه رابطه‏ای بین گزارشگری مالی متقلبانه و سیاست تقسیم سود شرکت‏ها وجود دارد؟ چه رابطه‏ای بین گزارشگری مالی متقلبانه و سطح سود تقسیمی شرکت‏ها وجود دارد؟ 1-5 فرضیه‌های تحقیق به منظور یافتن پاسخی برایسؤال‌های فوق فرضیه‌های تحقیق به شرح زیر تدوین شده است: فرضیهاول: با طبقه‏بندی تجدید ارائه صورت سود و زیان در دو گروه متقلبانه و غیر متقلبانه، می‏توان رابطه معناداری بین سود تقسیمی و تجدید ارائه (به عنوان معیاری از گزارشگری متقلبانه) مشاهده کرد. فرضیهدوم: با طبقه‏بندی تجدید ارائه صورت سود و زیان در دو گروه متقلبانه و غیر متقلبانه، می‏توان رابطه معناداری بین سطح سود تقسیمی و تجدید ارائه (به عنوان معیاری از گزارشگری متقلبانه) مشاهده کرد. 1-6 قلمرو تحقیق (موضوعی- مکانی- زمانی) قلمرو تحقیق بررسیتأثیر وضعیت تقسیم سود شرکت‌ها بر معیارهای کیفیت سود در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال‌های 1381 تا 1390 است. 1-7 جامعه آماری الزامات قانونی موجود در شرکت‌هایپذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران باعث ارائه عمومی اطلاعات حسابرسی شده، توسط آنها به طور منظم و با کیفیتقابل‌قبول می‌شود. به همین دلیل جامعه آماریشرکت‌هایپذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران است. 1-8 نمونه و نحوه جمع‌آوری اطلاعات روش نمونه‌گیری، روش حذفی سیستماتیک بوده است. کلیه شرکت‌های عضو جامعه آماری که دارای شرایط زیر هستند جزء نمونه آماری لحاظ می‌شوند: 1) محاسبه متغیرهای تحقیق حداقل برای سه سال متوالی و پنج دوره در طول بازه تحقیقامکان‌پذیر باشد. 2) دوره مالی شرکت‌های نمونه مورد نظر منتهی به 29 اسفند ماه هر سال باشد. 3) شرکت‌های مورد نمونه سال مالی خود را طی دوره تحقیق تغییر نداده باشند. 4) شرکت‌هایسرمایه‌گذاری، واسطه‌گری، هلدینگ، بانک‌ها، نهادهای پولی و بیمه از نمونه مستثنی می‌گردد. 5) وقفه معاملاتی بیش از 6 ماه نداشته باشد. نمونه مورد آزمون از 545 شرکت موجود در جامعه آماری اولیه، شامل247 شرکت است. اطلاعات مربوط به مبانی نظری تحقیق از طریق روش کتابخانه‏ای و با مطالعه کتب و مقالات داخلی و خارجی موجود در زمینه پژوهش گردآوری شده و داده‏های مورد نیاز شرکت‌ها نیز از طریقنرم‌افزار ره آورد نوین،صورت‌های مالیشرکت‌ها و سایت رسمی سازمان بورس جمع‌آوری گردید. 1-9 روش تجزیه و تحلیل داده‌ها این تحقیق مطالعه‌ای کاربردی با تأکید بر روابط همبستگی و تحلیلی است.مدل آماری به کار گرفته‌شده در این تحقیق مدل رگرسیون چند متغیره می‏باشد. در این پژوهش به منظور بررسیرابطه بینوضعیت تقسیم سود و انگیزه‏های منجز به تجدید ارائه صورت‏های مالی، از روش رگرسیون لوجستیکاستفاده‌شده است. برای تجزیه و تحلیل اولیه داده‌ها و محاسبه متغیرهای پژوهش از نرم‌افزارExcel و به منظور انجام آزمون‌های آماریمطرح ‌شده ازنرم‌افزارهایEviews و SPSSاستفاده‌شدهاست. 1-10 تعاریف عملیاتی پاره‌ای از واژه‌های استفاده‌شده در تحقیق تجدید ارائه صورت‏های مالی: هر گاه شرکت متوجه شود صورت‏های مالی که پیش از این منتشر کرده‏است دارای اشتباهات با اهمیتی است ملزم به اصلاح آنها و انتشار مجدد آنها دارد که به آن تجدید ارائه اتلاق می‏شود. تجدید ارائه متقلبانه: تجدید ارائه ای است که علت بروز آن وجود رفتار و انگیزه‏هایمتقلبانه در مدیریت بوده‏است. برای مثال، مدیریت به منظور دستیابی به سودهای پیشبینی شده سود را دستکاری کرده و در دوره‏های بعد اقدام به تجدید ارائه صورت‏های مالی خود نموده‏است. تجدید ارائه غیر متقلبانه: تجدید ارائه‏ای که انگیزه‏های منجر به آن ناشی از اقدامات فرصت‏طلبانه مدیریت نیست. کیفیت سود: منظور از کیفیت سود، زمینه بالقوه رشد سود و میزان احتمال تحقق سودهای آتی است. به عبارت دیگر، ارزش یک سهم تنها به سود هر سهم سال جاری شرکت بستگی ندارد بلکه به انتظارات ما از آینده شرکت و قدرت سودآوری سال‌های آتی و ضریب اطمینان نسبت به سودهای آتی بستگی دارد(جهانخانی و ظریف‏فرد، 1374).کیفیت سود معیاری مهم برای سلامت مالی واحد تجاری به شمار می‌رود و مفهومی چندبعدی است و دارای جنبه‌های متفاوتی می‌باشد و معنی واحدی ندارد (بلووری و همکاران[4]، 2007) از این رو تعاریف مختلف و معیارهای اندازه‌گیری متفاوتی در رابطه با آن مطرح‌شده است؛ اما یک توافق ضمنی نشان می‌دهد که سودهای دستکاری شده کیفیت پایین‌تری دارند (اسکینر[5]، 2003). 1-11 ساختار تحقیق فصل اول به بیان موضوع و اهداف تحقیق و ضرورت انجام آن اختصاص یافت. فرضیه‌های تحقیق و تعاریف عملیاتی برخی از واژه‌های بکارگرفته‌شده در تحقیق تشریح شد. همچنین توضیح مختصری از نمونه، جامعه آماری، نحوه جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌هاارائه گردید. فصل دوم به ارائه مطالبی در مورد ادبیات موضوع از جمله سود، کیفیت سود، تجدید ارائه صورت‏های مالی و نحوه طبقه بندی تجدید ارائه ها آن می‌پردازد. سپس تقسیم سود، نظریه‌های مربوطو عوامل تأثیرگذار بر آن مطرح می‌شود. همچنین تحقیقات انجام‌شده در زمینه کیفیت سود و سود تقسیمی بیان می‌شود. فصل سوم مربوط به روش تحقیق است. مباحثی از قبیل تعیین مدل‏های تحقیق به منظور آزمون فرضیه‌ها، اندازه‌گیریمتغیرهای تحقیق، جامعه و نمونه آماری، روش جمع‌آوری اطلاعات مربوط به متغیرهای تحقیق و روش تجزیه و تحلیل داده‌ها در این فصل بین می‌شود. فصل چهارم مربوط به تجزیه و تحلیل اطلاعات آماری بدست آمده می‌باشد. در این فصل ابتدا به توصیف آزمون‌های آماری تحقیق پرداخته می‏شود. سپس فرضیه‌ها با استفاده از آزمون‌های آماری مورد تحلیل قرار گرفته و نتایج فرضیه‌ها به طور کامل تشریح می‌شود. فصل پنجم که آخرین فصل تحقیق است، به ارائه خلاصه تحقیق، نتیجه‌گیری، محدودیت‌های تحقیق و پیشنهادات مبتنی بر نتایج و تحقیقات آتی اختصاص دارد. فصل دوم: ادبیات وپیشینه تحقیق ادبیات و پیشینه تحقیق ü مقدمه ü هدف گزارشگری مالی ü سود ü کیفیت سود ü مدیریت سود و کیفیت سود ü معیارهای ارزیابی کیفیت سود ü دیدگاه‌های مختلف اندازه‌گیری کیفیت سود ü تجدید ارائه به عنوان معیاری از کیفیت سود ü طبقه‏بندی تجدید ارائه ها ü تقسیم سود ü نظریه‌های تقسیم سود ü پیشینه تحقیق ü تحقیقات انجام گرفته خارجی ü تحقیقات انجام گرفته داخلی ü خلاصه فصل -1 مقدمه یکی از اجزایگزارش‌های مالی، سود است که به استفاده‌کنندگانصورت‌های مالی کمک می‌کند تا از عملکرد شرکت مطلع شوند. اما برای سود تنها یک رقم وجود ندارد؛ زیرا فرایند اندازه‌گیری سود بر پایه برآوردها، پیش‌بینی‌ها و انواع روش‌هایقابل‌قبول حسابداری است که موجب می‌شودرقم‌های متفاوتی برای سود گزارش شود. با این حال سرمایه‌گذاران سود را عاملی برای تدوین سیاست‌های تقسیمی سود می‌دانند و از آنجا که برای سود رقم واحدی وجود ندارد که عملکرد شرکت را به طور منصفانه منعکس نماید، این سؤال مطرح می‌شود که سود خالص چگونه می‌تواند از سیاست‌های تقسیم سود شرکت خبر دهد؟ برای تحلیل این پرسش، ابتدا این فصل به بررسی سود و کیفیت آن می‌پردازد؛ سپس تقسیم سود و نظریه‌های مربوطه مطرح و در ادامه تحقیقات درونی و بیرونی کشور ارائه می‌گردد. 2-2 هدف گزارشگری مالی با توجه به مفاهیم نظری گزارشگری مالی، هدف صورت‌های مالیعبارتاست از ارائه اطلاعات تلخیص و طبقه‌بندی شده درباره وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطاف‌پذیری مالی واحد تجاری است که برای طیف گسترده‌ای از استفاده‌کنندگانصورت‌های مالی در اتخاذ تصمیمات اقتصادی مفید واقع گردد (مفاهیم نظری گزارشگری مالی ایران، بند 1-1). چارچوب نظری هیات تدوین استانداردهای حسابداری مالی (FASB)[6] بیانگر آن است که هدف گزارشگری مالی، تهیه اطلاعات مفید برایتصمیم‌گیری است (بیانیه شماره 1، 1978). موضوع مفید بودن در تصمیم‌گیری، به عنوان معیاری برای قضاوت در مورد گزینه‌های انتخاب‌های حسابداری تلقی شده است. اهداف اصول پذیرفته‌شده حسابداری نیز، اطمینان بخشی در مورد آن است که صورت‌های مالی، عملکرد و وضعیت اقتصادیشرکت‌ها را به طور منصفانه نشان می‌دهند. برای دستیابی به این اهداف، بیانیه شماره 2 بیانگر آن است که افشای مالی باید خصوصیات کیفی معتبر بودن، به موقع بودن و مربوط بودن را نشان دهد (بیانیه شماره 2، 1980). خصوصیات کیفی اطلاعات مالی موجب می‌گردد اطلاعات ارائه شده در صورت‌های مالی برایاستفاده‌کنندگان در راستای ارزیابی وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطاف‌پذیری مالی واحد تجاری مفید واقع شود (مفاهیم نظری گزارشگری مالی ایران، بند 2-1). از این رو سودمندی تصمیم را می‌توان هدف استانداردهای گزارشگری مالی دانست. 2-3 سود برایتأمینهدف‌های مختلف، آگاهی از روش‌های متفاوت محاسبه سود خالص شرکت می‌تواند بسیار مفید باشد؛ ولی این تصور وجود دارد که برای گزارش به افراد بیرون سازمان باید سود خالص داراییک مفهوم فراگیر و مورد قبول همگان باشد (هندریکسون، 1385). بر اساس بیانیه شماره یک هیات استانداردهای حسابداری، کانون توجه گزارشگری مالی اطلاعات مربوط به عملکرد واحد انتفاعی است، که توسط معیارهایاندازه‌گیری سود و اجزایتشکیل‌دهنده آن تأمینمی‌شود. این سود دارای محتوای اطلاعاتی است و اندازه‌گیری آن، متضمن موضوعات مفهومی و عملی قابل ملاحظه‌ایمی‌باشد. اگر چه پذیرش یک مفهوم فراگیر سود برای مقاصد گزارشگری مالی برون سازمانی نیز حائز اهمیت است، ولی تحلیل دقیق مفاهیم و اهداف مختلف آن، بیانگر این واقعیت است که یک مفهوم منحصر به فرد توانایی جوابگویی به مقاصد گوناگون را ندارد (عاملی، 1388). تحلیل گران، مدیران و سرمایه‌گذاران برای سود گزارش‌شده توسط شرکت اهمیت ویژه‌ای قائلند. مدیریت به شدت علاقمند به حفظ رشد سود است، زیرا پاداش او به سود شرکت مربوط می‌شود. شرکت‌هایی که بتوانند انتظارات سرمایه‌گذاران را برآورده کنند، به محبوبیت خاصی دست می‌یابند و با توسعه بازارهای سرمایه و گسترش معاملات سهام، دامنه گزارشگری مالی نیز به طور روز افزون وسیع تر می‌شود و حساسیت بازار نسبت به وضعیت سودآوریشرکت‌ها همچنان پابرجاست (عاملی، 1388). اغلب حسابداران در زمان بحث برای ارائه تعریفی از مفهوم سود حسابداری به دو مفهوم اقتصادی سود (دنیای واقعی) اشاره می‌کنند. این دو مفهوم اقتصادی، تغییر در میزان رفاه و به حداکثر رسیدن سود است. هیات استانداردهای حسابداری مالی، هنگام اظهارنظر در مورد سود، به این دو مفهوم اشاره کرده است. آدام اسمیت[7] اقتصاددان اسکاتلندی نخستین کسی بود که سود را به عنوان مبلغی تعریف کرد که می‌توان به مصرف رسانید، بدون این که دخل و تصرفی در سرمایه حاصل شود. هیکس اقتصاددان انگلیسی و برنده جایز نوبل، این تعریف را به صورت عالمانه‌تر ارائه کرد و گفت که سود عبارت است از مبلغی که یک نفر می‌تواند طییک دوره زمانی به مصرف برساند و در پایان دوره، از نظر رفاه در همان سطح باقی بماند که در آغاز دوره بوده است(عاملی، 1388). به بیان دیگر، از دیدگاه اسمیت و هیکس[8] سود عبارت است از مازاد، پس از حفظ رفاه و باقی ماندن در همان سطح، ولی پیش از مصرف است (هندریکسون، 1385). با توجه به این واقعیت که محاسبه سود از دیدگاه نظری و عملی دارای مشکلات زیادی است، دیدگاه‌های متفاوتی برای محاسبه آن ارائه شده است: بسیاری از بحث‌ها بر تلاشی متمرکز است که سعیمی‌شود گزارش سود حسابداری بهبود یابد و محاسبه سود بر داده‌ها متعلق به معاملات و فرایند مبتنی بر روش تعهدی متمرکز باشد. برخی دیگر مفهوم سود عملیاتی را مورد توجه قرار می‌دهند و بر این باورند که می‌توان آن را به عنوان دلیل و نشانه‌ای از توانایی شرکت برای پرداخت سود تقسیمی مورد استفاده قرار دهد. یک دیدگاه این است که پیشرفت‌های آینده در نظریه‌های حسابداری در گرو توافق نظری بر مفهوم سود اقتصادی است. برخی از نظریه‌پردازان معتقدند که با توجه به هدف‌های مختلف باید چندین نوع سود محاسبه و گزارش شود (هندریکسون، 1385). 2-4 کیفیت سود بررسی کیفیت سود که در زمره تحلیل بنیادی است، از سال 1930 و به منظور بررسی ارزش سهام و درک بیشتر عملیات واحد اقتصادیمطرح‌شده است؛ هر چند تا سال 1970 ادبیات مالی خالی از مقالات مفهومی در این زمینه بوده است. در مورد تعریف کیفیت سود، نظرات و دیدگاه‌های مختلفی ارائه شده است، اما اجماعی در مورد ملاک و معیار قطعیارزش‌گذاری آن دیده نمی‌شود. با این حال، فهم آن به درک مفاهیم اقتصادی معاملات و انعکاس مناسب آن در دفاتر و صورت‌های مالی شرکت کمک می‌کند(عاملی، 1388). در تعیین ارزش شرکت نباید صرفاً به کیفیت سود توجه کرد، بلکه باید کیفیت آن را نیز در نظر گرفت. منظور از کیفیت سود، زمینه بلقوه رشد سود و میزان احتمال تحقق سودهای آتی است. به عبارت دیگر، ارزش یک سهم تنها به سود هر سهم سال جاری بستگی ندارد؛ بلکه به انتظارات از آینده و قدرت سودآوریسال‌های آتی شرکت و ضریب اطمینان نسبت به سودهای آتی نیز بستگی دارد (جهانخانی و ظریف‏فرد، 1374). [1]Breeden [2]Glassman [3]Malkiel [4]Bellovary, et al. [5]Skinner [6]Financial Accounting Standards Board (FASB) [7] Adam Smith [8]Hicks دریافت فایل بررسی سیاست ‏های تقسیم سود در شرکت ‏هایی که در گزارشگری مالی خود مرتکب تقلب شده‏ اند