ژئوشیمی و پترولوژی سنگ های دگرگونی شمال غرب اسدآباد با نگرشی ویژه به متابازیت های منطقه.......

چکیده

منطقه مورد مطالعه متعلق به پهنه سنندج- سیرجان بوده و در غرب و شمال غرب شهرستان اسد آباد واقع است. در این منطقه سنگهای دگرگونی با پروتولیت، بازیک پلیتی و آهکی برونزد دارند. متابازیتها با پاراژنز کانیشناسی آمفیبول (ترمولیت-اکتینولیت)، فلدسپار (آلبیت) و اپیدوت، شرایط دگرگونی رخساره شیست سبز را نشان میدهند. سنگهای دگرگونی پلیتی شامل میکاشسیت، گارنت شیست و کلریتوئید گارنت شیست میباشند. در این تحقیق برای اولین بار وجود شیستهای گارنت و کلریتوئید دار در شمال اسدآباد گزارش می شود. ترکیب بیوتیتها غنی از آهن، فلدسپارها از نوع آلبیت، گارنتها نیز از متشکله آلماندن غنی هستند. کلریتوئیدها از نوع آهندار هستند. بررسیهای پتروفابریک نشان دهنده رشد سین تا پست تکتونیک کانیهای گارنت و کلریتوئید است. محاسبات دما- فشار سنجی فشار 12 کیلوبار را در دمای 500 درجه برای کلریتوئید گارنت شیستها نشان می دهد. بعد از کشف سنگهای رخساره اکلوژیت منطقه شهرکرد، سنگهای دگرگونی مذکور دومین گزارش از سنگهای فشار بالا در پهنه سنندج- سیرجان می باشد. بر خلاف سنگهای دگرگونی مجاور(همدان) که تحت شرایط P/Tپائین دگرگون شده اند کلریتوئید-گارنت شیست های شمال اسدآباد گرادیان دگرگونی P/T متوسط نشان می دهند.

شواهد ژئوشیمیایی سنگ کل متابازیتهای اسدآباد بیانگر پروتولیت بازالتی با منشا آذرین میباشد. سری ماگمایی آنها عمدتاً آلکالن است. در نمودارهای متمایزکننده محیط تکتونیکی پروتولیت متابازیتهای مورد مطالعه، شاخصهای ژئوشیمیایی بازالت پشتههای میان اقیانوسی، جزایر قوسی و درون صفحه ای قارهای دیده می شود. این چنین شاخصهایی در جایگاه پشت قوس قارهای امکان پذیر است. مشارکت مواد پوستهای در ژنز ماگمای بازالتی گوشتهای را میتوان با غنی شدگی نمونههای مورد مطالعه از Th و LREE ارزیابی نمود.

مطابق مدلهای ژئودینامیک ارائه شده، در حالی که فرورانش نئوتتیس به زیر پهنه سنندج- سیرجان جنوبی منجر به پیدایش اقیانوس نائین- بافت به صورت حوضه پشت قوس شده، در سنندج- سیرجان شمالی تنها باعث ایجاد ریفت قاره ای عقیم گشته و رسوبات قاره ای تریاس و ژوراسیک در آن انباشته شده است. احتمالاً پروتولیت (بازالت آلکالن) متابازیتهای شمال اسدآباد در چنین جایگاهی شکل گرفته است.

کلید واژه: سنگهای دگرگونی اسدآباد، کلریتوئید گارنت شیست، ترموبارومتری

فهرست علائم اختصاری کانیها

نام کانی	علامت اختصاری	نام کانی	علامت اختصاری
نیکل	Ni	وانادیم	V
بازالت جزایر اقیانوسی	OIB	بازالت جزایر کمانی	VAB
پلاژیوکلاز	Plg	بازالت تولهایتی جزایر کمانی	VAT
گوشتهی اولیه	Pm	بازالت درون صفحهای	WAB
دما و فشار	P/T	ایتریوم	Y
کوارتز	Qtz	ایتربیوم	Yb
روبیدوم	Rb	زیرکن	Zr
استرانسیوم	Sr	آلکالن	Alk
تالیوم	Ta	آمفیبول	Am
توریم	Th	بازالت پشت کمان	BAB
تولهایتی	Thol	بیوتیت	Bt
تیتانیم	Ti	کالک آلکالن	CA

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات.. 1

1-1- موقعیت جغرافیایی... 2

1 -2- مسیرهای دسترسی 2

1-3- آب و هوا.... 3

1-3-1- پوشش گیاهی و محصولات کشاورزی شهرستان اسدآباد 4

1-3-2- ژئومورفولوژی منطقه.. 5

1-4- تاریخچه مطالعات زمینشناسی قبلی در منطقه. 6

1-5- اهداف مطالعه... 12

1-6- مراحل انجام کار................................ 13

فصل دوم: زمینشناسی عمومی منطقه....................... 14

2-1- مقدمه.......................................... 15

2-2- زون سنندج – سیرجان............................. 16

2-2-1- دگرگونی سنندج- سیرجان.................... 23

2-2-2- زمین ساخت سنندج- سیرجان................... 24

2-2-3- توان معدنی سنندج- سیرجان.................. 25

2-3- سنگهای دگرگونی................................. 26

2-4- سنگهای آذرین................................... 28

2-5- سنگهای گرانیتوئیدی............................. 30

2-6- سنگشناسی عمومی................................. 30

فصل سوم: پتروگرافی سنگهای دگرگونی و پتروفابریک....... 33

بخش اول: پتروگرافی................................... 34

3-1- مقدمه.......................................... 34

3-2- روابط صحرایی................................... 34

3-3- پتروگرافی...................................... 37

3-4- متاپلیت........................................ 38

3-4-1- میکاشیست................................... 38

3-4-2- گارنتشیست.................................... 39

3-4-3- کلریتوئید گارنت شیست......................... 42

3- 5- متابازیت..................................... 43

3-5-1- آمفیبولیت............................... 43

3-6- کالک سیلیکات................................... 45

3-6-1- مرمر خالص.................................. 46

3-6-2- مرمر ناخالص................................ 47

بخش دوم: میکروتکتونیک............................... 48

3-1- مقدمه........................................... 48

3-1-1- لایهبندی اولیه................................ 48

3-1-2 برگوارگی....................................... 48

3-1-3- پورفیروبلاست.................................. 50

3-1-3-1- گارنت................................. 51

3-1-3-2- کلریتوئید............................. 53

3-1-3-3- آمفیبول............................... 55

فصل چهارم: ژئوشیمی سنگ کل............................ 56

4-1- مقدمه........................................... 57

4-2- تعیین جایگاه تکتونیکی.......................... 62

4-3- نمودارهای عنکبوتی.............................. 71

4-4- نتیجهگیری....................................... 72

فصل پنجم: شیمی کانی و ژئوترموبارومتری................ 73

5-1- شیمی کانیها.................................... 74

5-1-1- آمفیبول................................... 74

5-1-2- فلدسپار................................... 79

5-1-3- بیوتیت.................................... 82

5-1-4- گارنت..................................... 85

5-1-5- کلریتوئید................................. 88

5-1-6- میکای سفید................................ 90

5-1-7- کلریت..................................... 92

5-2- ژئوترموبارومتری( دما و فشارسنجی)................ 94

5-2-1- شیمی کانیها................................ 94

5-3- مراحل مختلف ژئوترموبارومتری ................... 94

5-4- ژئوترموبارومتری با استفاده از تعادلهای چندگانه. 95

5-5- ژئوترموبارومتری نمونههای مورد مطالعه........... 96

5-6- ژئوترموبارومتری با استفاده از نرم افزار ترموکالک96

5-7- ژئوترموبارومتری آمفیبول........................ 99

5-8- متاپلیتها....................................... 101

5-8-1- ترمومتری بیوتیت............................ 101

5-8-2- ترمومتری گارنت- بیوتیت.................... 102

فصل ششم: نتیجهگیری................................... 105

پیشنهادات............................................ 107

منابع و مراجع........................................ 108

فهرست شکلها

شکل (1-1) موقعیت جغرافیایی و راههای دسترسی به منطقه مورد مطالعه 3

شکل (2-1) نقشه ایران که منطقه همدان را در زون سنندج- سیرجان نشان داده است (محجل و سهندی،1378)................................ 15

شکل (2-2) تصویر ماهوارهای از منطقهی مورد مطالعه...... 16

شکل (2-3) تحول تکتونیکی زون سنندج- سیرجان (قاسمی و تالبوت،2006) 21

شکل(3-1) دورنمایی از مجموعه دگرگونی اسدآباد در مجاور روستای قاضی مردان (گارنت- کلریتوئیدشیست) که سازندهی ارتفاعات شمال غرب اسدآباد میباشد35

شکل (3-2) نقشهی زمینشناسی 1:100000 تویسرکان (اقتباس از اشراقی، 1375)....................................................... 36

شکل (3-3) ارتفاعات شمال اسدآباد با توپوگرافی مرتفع که بیشتر متشکل از مرمر و متابازیت میباشد................................. 37

شکل (3-4) الف- نمای صحرایی میکاشیست دید به سمت غرب و ب- نمونه دستی آن با پورفیروبلاستهای درشت گارنت........................... 38

شکل (3-5) مقطع میکروسکوپی گارنت شیستها............... 40

شکل (3-6) الف و ب- گارنت به صورت پورفیروبلاست حاوی شکستگی و ادخالهای از کوارتز و مسکویت میباشد. ج و د- سایه فشاری گارنت که بیانگر پرهتکتونیک بودن آن است............................................ 41

شکل (3-7) الف و ب- فضای بین پورفیروبلاستهای گارنت توسط موسکویت پر شده است. ج و د- در بعضی از نمونهها نیز کوارتز از فراوانی نسبتاً زیادی در متن سنگ برخوردار است....................................... 42

شکل (3-8) الف و ب تبلور پورفیروبلاست درشت گارنت در اطراف کلریتوئید. (3-8) ج و د کلریتوئید بصورت بخشی توسط کلریت در حال جایگزینی میباشد (3-8)ه و و جایگزینی کامل کلریتوئید بصورت سودومورف توسط کلریت42

شکل (3-9) آمفیبول در زمینه اپیدوت، کوارتز و پلاژیوکلاز. 45

شکل(3-10) مقاطع میکروسکوپی متابازیتهای مورد مطالعه.الف و ب- آمفیبولهای ماهیمانند در متابازیت میلونیتی و ج و د- متادلریت که در آن کانیهای مافیک آذرین بین تیغههای پلاژیوکلاز توسط اپیدوت، کلریت و آمفیبول ثانوی جایگزین شدهاند......................................... 46

شکل (3-11) نمای صحرایی از مرمرهای منطقهی مورد مطالعه. 47

شکل (3-12) سنگ مرمر که حاوی کلسیت است و دارای 90 درصد کربنات میباشد....................................................... 47

شکل (3-13) مرمر ناخالص حاوی بلورهای کوارتز، فلدسپار و مسکویت است 48

شکل(3-14) تصاویر میکروسکوپی از برگوارگی نسل اول (S₁)، برگوارگی نسل دوم (S₂) و برگوارگی نسل سوم (S₃) در میکاشیستهای منطقه مورد مطالعه 50

شکل (3-15) سایه فشاری اطراف گارنت که بیانگر پره تکتونیک بودن (Pre- Tectonic)، آنها است...................................... 52

شکل (3-16) تصاویر میکروسکوپی از گارنت میکاشیستها. الف و ب- پورفیروبلاستهای گارنت در زمینهای از مسکویت، بیوتیت، کلریت و کوارتز. گارنت به عنوان پورفیروبلاست نسبت به D₂سین تا پست تکتونیک میباشد و نسبت به برگوارگی چرخش نشان میدهد............................................. 53

شکل (3-17) تصویر میکروسکوپی از گارنت- کلریتوئید شیستها و رابطه آن با برگوارگی (S₂). بیوتیت و مسکویت فولیاسیون اطراف را تشکیل میدهد. کلریتوئیدها به صورت (Syn- postS₂) میباشد. وجود سیگموئیدالهای درون کلریتوئید و گارنت که نشانگر آثار و بقایای برگوارگی نسل اول (S₁) میباشد....... 54

شکل (3-18) الف- تصویر میکروسکوپی پورفیروبلاست کلریتوئید که از اطراف به کلریت تجزیه شده است و نمایی از سه نسل برگوارگی در آنها. زمینه از کلریت، مسکویت و بیوتیت تشکیل شده است. ب- پورفیروبلاست کلریتوئید که به صورت بخشی به کلریت تبدیل شده است................................. 55

شکل(3-19) تصاویر میکروسکوپی از آمفیبولها. بلورهای سوزنی آمفیبول، شکلدار بوده و در متن سنگ پراکنده هستند........................ 56

شکل(4-1) مطابق نمودار متمایزکننده منشأ آذرین از رسوبی (وینچستر و فلوید،1980) تمامی نمونههای مورد مطالعه از پروتولیت آذرین برخوردارند61

شکل (4-2) در نمودار نامگذاری سنگهای آذرین (وینچستر و فلوید، 1977)، متابازیتهای مورد مطالعه در محدوده آلکالی بازالت و ساب آلکالی بازالت واقع هستند.................................................. 61

شکل(4-3) ردهبندی شیمیایی و نامگذاری سنگهای آتشفشانی با استفاده از نمودار قلیاییهای کل در برابر سیلیس (TAS)، از لومتر و دیگران (1989). مطابق این نمودارها پروتولیت متابازیتهای شمال اسدآباد بازالت و آندزیت بازالتی میباشد................................................. 61

شکل (4-4) الف و ب مطابق نمودارهای متمایزکننده سری کالک آلکالن از تولهایتی (وینچستر و فلوید،1976)، بیشتر متابازیتهای مورد مطالعه از ماهیت آلکالن برخوردارند.ج- در نمودار متمایزکننده سری ماگمایی بیشترین نمونهها دارای ماهیت آلکالن هستند............................... 62

شکل (4-5) نمودارهای تعیین سری ماگمایی با استفاده از دادههای عناصر اصلی، الف- نمودارAFM ایرواین و باراگار (1971) ب- نمودار TAS ایرواین و باراگار (1971)................................................. 63

شکل (4-6) نمودارهای پیرس و کان (1973)، در این شکل تنها سه نمونه در محدوده مورب میباشد و بقیه نمونهها خارج از محدودهی نامگذاری شده هستند....................................................... 64

شکل (4-7) الف- در نمودار متمایز کننده بازالت اقیانوسی و قارهای، نمونههای مورد مطالعه از هر دو نوع اقیانوسی و قارهای میباشند (پیرس و همکاران، 1975). ب- در نمودار متمایزکننده بازالتهای حاشیه صفحهای از درون صفحهای تمامی متابازیتهای منطقه در محدوده حاشیه صفحهای واقعند (پیرس و گیل، 1977)....................................................... 64

شکل(4-8) نمودار متمایزکننده سه تایی Ti-Zr-Y برای بازالتها (از پیرس و کان، 1973)............................................. 65

شکل (4-9) نمودار متمایز Ti- Zr-Yبرای بازالتها (از پیرس و کان، 1973)، مطابق این نمودار متابازیتهای منطقه در محدودهی B( مورب) یا نزدیک به A (تولهایتهای جزایر قوسی) واقع هستند................................................................................... 65

شکل (4-10) نمودارZr/Y در مقابل Zr پیرس و نوری (1979). مطابق این نمودار نمونههای مورد مطالغه بیشتر از نوع مورب و جزایر آتشفشانی میباشند 66

شکل (4-11) نمودار تمایزی La/10- Y/15- Nb/8برای بازالتها (کابانیس و لوکول، 1989) در این نمودار نمونههای مورد مطالعه در محدودهی بازالتهای اقیانوسی واقع شدهاند............................................ 67

شکل (4-12) الف نمودار سهتایی Zr/ Nb-Yمتمایزکننده بازالت. مطابق این نمودار نمونههای مورد مطالعه از نوع تولهایت داخل صفحهای و EMORB هستند. تعدادی از نمونهها نیز در مجاور محدودههای داخل صفحهای واقع شدهاند (مشد، 1980). ب، ج و د، جهت تشخیص انواع بازالتهای میدان اقیانوسی و جزایر قوسی، مطابق این نمودار بیشتر نمونهها از نوع بازالت قوس آتشفشانی میباشند 68

شکل (4-13) نمودار دوتایی Cr-Y برای بازالتها (از پیرس، 1982). مطابق این نمودار ترکیب نمونههای مورد مطالعه تقریباً در محدوده همپوشانی سه محدودهی MORB، WAB،VAB قرار دارند............................... 69

شکل (4-14) با توجه به نمودار دوتایی Th/Yb- Ta/Yb (پیرس، 1983) ترکیب شیمیایی متابازیتهای مورد مطالعه خارج از روند آرایش گوشتهای قرار میگیرد که بیانگر دخالت پوسته قارهای در ژنز آنهاست............. 69

شکل (4-15) نمودار V/Tiشرویز (1983) برای تفکیک انواع بازالتهای جزایر اقیانوسی، جزایر قوسی، پشتههای میان اقیانوسی و آلکالن. در این نمودار ماگمای سازنده متابازیتهای اسدآباد، در محدودهی بازالتهای پشتهی میان اقیانوسی پشت کمان قرار گرفتهاند........................ 70

شکل (4-16) مطابق نمودار سه تایی Mno-Al2o₃-Feoکه متمایز کننده بازالتهای جایگاههای مختلف تکتونیکی میباشد، متابازیتهای مورد مطالعه بیشتر در جایگاه قارهای واقع هستند...................................... 71

شکل (4-17) در نمودار سه تایی مولن (1983)، بیشتر نمونههای مورد مطالعه از نوع تولهایت جزایرقوسی هستند......................... 72

شکل (4-18) (الف) نمودار عنکبوتی سنجیده شده نسبت به گوشته اولیه . (ب) نمودار REE سنجیده شده نسبت به کندریت، ، (ج) نمودار عنکبوتی سنجیده شده نسبت به مورب........................................... 73

شکل (5-1) مطابق نمودار طبقهبندی آمفیبول کلسیت ( Howthome, 2012)، آمفیبولهای مورد مطالعه از نوع ترمولیت و ادنیت هستند........... 77

شکل (5-2) با توجه به نمودار تغییرات Siدر برابرTi (لیک، 1965)، آمفیبولهای مورد مطالعه در محدودهی آمفیبول دگرگونی قرار گرفتهاند... 78

شکل (5-3) مطابق نمودار مثلثی Ab- An- Or(دیر و همکاران،1996)، پلاژیوکلازهای نمونه متابازیتی از نوع آلبیت هستند..................... 80

شکل (5-4) مطابق نمودار مثلثی Ab- An-Or (دیر و همکاران،1996)، ترکیب فلدسپارهای نمونهی متاپلیتی در محدودهی آلبیت قرار گرفته است 81

شکل (5-5) نمودار تقسیم بندی میکاها (Deer et al, 1992)، ترکیب نمونههای متاپلیتی از نوع بیوتیت آهندار میباشد............................ 84

شکل (5-6) نمودار مثلثی میکای سفید (فورستر، 1960) مطابق این نمودار بیوتیت نمونههای متاپلیتی از نوع بیوتیت آهندار است............. 84

شکل (5-7) الف و ب، تصاویر BSEگارنت در نمونههایRj16aو Rj16b 87

شکل (5-8) الف و ب: الف و ب، الگوی منطقه بندی گارنت در نمونههای Rj16aوRj16b................................................... 87

شکل (5-9) نمودار طبقه بندی کلریت (Deer et al, 1996) ترکیب شیمیایی تمامی کلریتهای متاپلیتی از نوع رپیدولیت میباشد در حالیکه کلریتهای موجود در نمونههای متابازیتی از نوع رپیدولیت و دیابانیت هستند............. 93

شکل (5-10) نمودار دمافشارسنجی نیمه کمی با استفاده از میزان تیتانیم و آلومینیم موجود در آمفیبول (Emest and Liu,1998).............. 101

شکل (5-11) نمودار تعیین دما براساس ترکیب بیوتیت نمونههای متاپلیتی (Henry et al,2005)............................................... 103

فهرست جدولها

جدول (4-1) نتایج آنالیز شیمی سنگ کل متابازیتهای مورد مطالعه 59........................................................

جدول ( 5-1) نتایج آنالیز مایکروپروپ آمفیبولهای موجود در متابازیتهای مورد مطالعه............................................ 79

جدول (5-2) نتایج آنالیز مایکروپروپ نمونهی فلدسپار مورد مطالعه 82

جدول (5 -3) نتایج آنالیز مایکروپروپ تعدادی از نمونههای بیوتیت، کلریتوئید و گارنت................................................ 84

جدول ( 5-4) نتایج آنالیز مایکروپروپ در نمونهی گارنت و بیوتیت مورد مطالعه................................................. 88

جدول (5-5-) نتایج آنالیز شیمیایی مایکروپروپ گارنت و کلریتوئید مورد مطالعه................................................. 90

جدول (5-6) نتایج آنالیز شیمیایی میکای سفید نمونهی متاپلیتی مورد مطالعه....................................................... 92

جدول (5-7) نتایج آنالیز شیمیایی کلریت در نمونههای مورد مطالعه 94

جدول (5-8) واکنشهای تلاقی که به کمک محل تلاقی آنها دما و فشار دگرگونی محاسبه شده است......................................... 98

جدول ( 5-9) انواع واکنشهای دگرگونی در متابازیتهای شمال اسدآباد 98

جدول ( 5-10) نتایج حاصل از دما و فشارسنجی مختلف نمونههای مجموعهی دگرگونی اسدآباد............................................... 103

فصل اول:کلیات

1-1- موقعیت جغرافیایی

اس تان همدان در شمال غرب کشور بین طولهای جغرافیایی  48°47تا  28°49 شرقی و عرضهای 00 °34 تا 44 °35 شمالی واقع است. مساحت این استان 19547 کیلومتر مربع بوده و مرکز آن شهر همدان با ارتفاع 1749 متر از سطح دریا میباشد. همدان یکی از استانهای باختر ایران است که اشکال مورفولوژیک و جایگاه زمینشناسی ویژه دارد.

تغییرات ژئومورفولوژی استان از قله بلند الوند (3580 متر) تا نواحی دشتگونه و کم ارتفاع دشت رزن متغیر است از این رو شبکه آبهای سطحی استان به دو حوضه دریاچه قم و خلیج فارس تخلیه میشوند. در دامنه شرقی الوندکوه، مرز آبهای سطحی نواحی همدان، بهار، لالجین، کبودرآهنگ، ملایر، رزن و ... از طریق رودخانه قوری چای به دریاچه قم منتهی میشوند. شبکه آبریز دامنههای غربی رشته کوه الوند از طریق رودهای بزرگ و دائمی گاماسیاب، قره سو، سیمره و کرخه رود به خلیج فارس میرسند.

اساس اقتصاد شهرستان اسدآباد بر پایهی کشاورزی، دامداری و تا حدودی بر صنایع دستی استوار است. محصولات کشاورزی، باغی و انواع فرآوردههای دامی وصنایع دستی از صادرات مهم این شهرستان محسوب میشوند. از روستاها و آبادیهای محدودهی مورد مطالعه میتوان به قاضی مردان، بوجین و خاکریز اشاره کرد (شکل1-1).

1-2- مسیرهای دسترسی

اسدآباد در مسیر راه اصلی همدان- کنگاور، در 47 کیلومتری شهر همدان و در 32 کیلومتری شهرکنگاور واقع شده و بوسیلهی راه فرعی به طول 49 کیلومتر از شهر تویسرکان به سمت غرب فاصله دارد. راههای دسترسی به منطقه مورد مطالعه عبارتنداز: 1- جاده آسفالتهی همدان- اسدآباد 2- جادهی آسفالتهی همدان- تویسرکان-کنگاور- اسدآباد.

شکل (1-1 ) موقعیت جغرافیایی و راههای دسترسی به منطقه مورد مطالعه. مستطیل، روستاهای منطقه مورد مطالعه یعنی بوجین، خاکریز، قاضی مردان و قرمزتپه را نشان میدهد.

1-3-آب و هوا

میزان بارندگی سالیانه این منطقه بین 350 تا 500 میلی متر در نوسان است. آب و هوا و درجه حرارت اسدآباد به طور کلی جز مناطق استیپی سرد است اما نسبت به همدان و اطراف آن تا اندازهای گرمترمیباشد. در مناطق مرتفع، هوا سردتر و در دشت و کوهپایه تا حدودی معتدلتراست. این شهرستان دارای زمستانهای سرد و تابستان ملایم است. در بعضی مواقع سال باد سردی در اسدآباد و حوالی آن میوزد که اصطلاحاً در محل به بادکور معروف است. حداکثر رطوبت نسبی در دیماه 2/97 درصد و حداقل نسبی آن در مردادماه 1/16 درصد میباشد.

حداکثر گرما در تیرماه و اوایل مردادماه 6/34 درجهی سانتیگراد و حداقل درجهی حرارت در اواخر دیماه 2/9- درجهی سانتیگراد میباشد. به طور کلی فصل تابستان خشک بوده و بارندگی از اواسط پاییز آغاز میشود و از اوایل دیماه ریزش برف شروع شده و از اواخر اسفند با افزایش درجه حرارت تگرگ و باران میبارد. با توجه به شرایط مذکور بهترین زمان جهت انجام بازدید صحرایی فصول بهار و پائیز میباشد.

هر چند که این شهرستان از لحاظ ریزش جوی غنی است اما خاکها نفوذناپذیر و آبگیری رودخانهها کم است. رود مهمی که حالت دائمی داشته باشد وجود ندارد و اکثر رودها در بهار و تابستان خشک میشوند. مهمترین رود جاری این شهرستان رودخانه دربند (شهاب) است که از منطقه چهاردولی و از آقجان بلاغی سرچشمه گرفته و پس از گذشتن از تنگ بوجین و آبیاری روستاهای اطراف به گاماسیاب میپیوندند.

1-3-1- پوشش گیاهی و محصولات کشاورزی شهرستان اسدآباد:

پوشش گیاهی این شهرستان به ویژه در کوهها، تپهها و کوهپایه است و برای تغذیه و پرورش دامها مناسب است. گیاهان زیادی در منطقه میرویند که بعضی خوراکی هستنداز جمله: سیر کوهی، موسیر، ریواس و آزربه میباشد. تیپ غالب گیاهی این منطقه از نوع علف شور و اسفناج وحشی است.

شهرستان اسدآباد از حیث وجود جنگل نسبت به شهرستان دیگر استان ضعیف است اما جنگلهای دست کاشت به طور پراکنده در سطح منطقه به ندرت به چشم میخورد از جمله جنگلهای وحشی در این شهرستان میتوان از جنگلهای خودرو در دره خنداب (خوند آب) و چشمه شور کلیایی و جپ در منور تپه نام برد. از نظر مراتع دو تیپ مجزا مشاهده میشود. مراتع اعم از مشجر و غیر مشجرکوهستانی و دشت مساحت بالغ بر 88 هزار هکتار میباشد. قسمت اعظم مراتع شهرستان از نوع درجه سوم است. در ارتفاعات گونههای گیاهی متنوعی وجود دارد که شامل گون، سنتوکا، جوموشک، انواع یونجه وحشی، شیرین بیان، کنگر وحشی و همچنین درختچههای وحشی از قبیلگز یا بادام تلخ، انجیر و... .

مراتع دشت اسدآباد نیز ایستگاه پرنده نادر میش مرغ میباشد. کوه خان گرمز زیستگاه جانورانی است که در زیستگاههای حفاظت شده و آزاد از نظر صید و شکار در منطقه وجود دارد که عبارتند از: بزکوهی، قوچ، میش، روباه، خرگوش و گرگ.

اقتصاد این منطقه برمبنای کشاورزی استوار است و محصولات مهم کشاورزی آن عبارتند از گندم، جو، یونجه، چغندرقند، هندوانه و سیب زمینی.

1-3-2- ژئومورفولوژی منطقه

مورفولوژی سطح زمین بیشتر متأثر از فرایندهای درون زمین است. گرچه اشکال جزئی متأثر از عوامل بیرونی هستند. نیروهای ژئودینامیکی ایجاد شده در پوسته زمین، تنشهایی را در مناطق ساختاری متفاوت به وجود میآورند که به طور مستقیم بر اشکال سطح زمین تأثیر میگذارند (بدرزاده، 1381)، ناهمواریهای منطقه در پیوند با ویژگیهای سنگشناختی و پدیدههای تکتونیکی شکل گرفتهاند و از دیدگاه زمین ریختشناسی واحدهای زیر قابل تفکیکاند:

الف) رخنمونهای سنگهای گوناگون به لحاظ ناهمگن بودن جنس سنگها (غالباً تناوب ماسهسنگ، شیل، آهک، متاولکانیک، شیست و هورنفلس(. شبکههای آبرفتی حالت دندریتی دارند و در مواردی درههای اصلی با امتداد عمومی ساختارهای زمینشناختی(شیستوزیته، لایهبندی) هم راستا هستند.گاهی درههای ژرف به گونهای ناموازی با ساختارهای کلی زمینشناسی شکل گرفتهاند.

ب) رخنمونهای سنگهای گرانیتوئیدی، گابرویی، آگماتیتهای ماگمایی به طور معمول نقاط مرتفع را پدید آوردهاند. در بیشتر جاها دارای قلههایی با شیب دامنهای یکنواخت و تندند و به طور مستقیم توسط دامنهها احاطه میشوند. در این مناطق شرایط توپوگرافی به گونهای است که نه در برآمدگیها و نه در کف درهها هیچ گونه سطح تختی پدید نیامده است.

ج) قلههای پهن به نسبت هموار با لبه پرتگاهی، که با سنگ آهکهای ژوراسیک بالایی آغاز شده و حالت صخرهای پرتگاهی را بوجود آوردهاند. مثل کوه خان گرمز در شمال باختری تویسرکان که به لحاظ ضخامت لایههای آهکی و داشتن لایهبندی کمشیب تا افقی، به صورت قلهای تک افتاده و تخت، چهرهای ویژه را در منطقه پدید آورده است.

ه) دشتهای آبرفتی که در منطقه پستترین نقاط ناحیه را پدید آوردهاند.

دریافت فایل