جایگاه قدرت نرم در اندیشه ی سیاسی امام علی(علیه السلام)...

چکیده

این نوشتار، با استناد به سیاستهای راهبردی و اجرایی امیرالمؤمنین علی_{(علیهالسلام)} جایگاه بنیانهای نظری و عملی قدرت نرم در اندیشهی سیاسی امام علی_{(علیهالسلام)} را مورد بررسی قرار میدهد. با توجه به اینکه مبحث قدرت نرم که در اوایل دههی 1990 توسط جوزف نای در اندیشهی لیبرالیسم مطرح شد بر اساس مبانی سکولاریستی قابلیت تفسیر و تحلیل را دارد لذا مؤلفهها و لوازم تحقق قدرت نرم در حکومت اسلامی با استناد به رهیافت امیرالمؤمنین علی_{(علیهالسلام)} به مثابهی تجسم عینی کتاب خدا و سنت پیامبر_{(صلیاللهعلیهوآله)} مورد تفسیر و تحلیل قرار میگیرد تا ماحصل این مباحث، وجوه تمایز قدرت نرم غربی و قدرت نرم اسلامی را نمایان کند.مؤلفه هایی همانند جذابیت، مشروعیت، حقانیت، مقبولیت، الگوسازی و ... شاخصهای قدرت نرم است؛ این شاخصها بازتاب مؤلفههای مدیریتی همچون دعوت، تبلیغ، نفوذ، تکریم انسانیت، حقوق بشر، آزادی، عدالت، کمکهای بشردوستانه، و ... است که از حوزهی سیاسی وارد حوزهی اجتماعی میشود. اصطلاحات و واژگان کاربردی شاخصهای قدرت نرم و مؤلفههای مدیریتی آن در اسلام و غرب یکسان هستند؛ آنچه موجب تمایز قدرت نرم اسلامی و قدرت نرم غربی میشود ماهیت قدرت نرم است که به دو طیف جداگانهی اندیشههای خدامحور در اسلام و اندیشههای سکولار در غرب منتهی میشود و در فرایند تبدیل منابع قدرت به رفتار قدرت، با عبور از دو کانال متفاوت اقناع اصولی افکار عمومی و یا اقناع جانبی آن، خروجیهای رفتار سیاسی را شکل میدهد؛ بهعبارتی خروجیهای رفتار سیاسی یا همان سیاستهای اعمالی، بازتاب اهداف مدیریت قدرت نرم در اسلام و غرب است. تطبیق مؤلفههای مدیریتی با عملکردهای سیاسی، وجوه تمایزات اهداف مدیریتی قدرت نرم در اسلام و غرب را مشخص میکند.

واژهای کلیدی: ارزشهای سیاسی، توازن حقوق، عدالت، قدرت نرم.

فهرست مطالب

مقدمه1

فصل 1. کلیات و طرح تحقیق2

بیان مسئله3
سؤال اصلی4
فرضیه اصلی4
متغیرها4
شاخصهای متغیر مستقل4
شاخصهای متغیر وابسته6
سوابق مربوط به پژوهش6
اهداف تحقیق9
نوع طرح تحقیق9
روش تحقیق و ابزار گردآوری دادهها10
تعریف مفاهیم و واژگان اختصاصی10
مشکلات و تنگناهای احتمالی تحقیق11
سازماندهی پژوهش11

فصل 2. چارچوب نظری14

مقدمه15

گذر قدرت از وجه سختافزاری به نرمافزاری16
مفهوم قدرت نرم19
منابع قدرت نرم21
کاربرد قدرت نرم در گفتمان لیبرالیستی23
کاربرد قدرت نرم در گفتمان اسلامی31

جمع بندی32

فصل 3. مدیریت قدرت نرم در انزوای سیاسی امام علی_{(علیهالسلام}34

مقدمه35

قدرت نرم در اهداف حکومت اسلامی.................................................................................36
هزینهفایده در ارزشهای سیاسی..........................................................................................39
ارزشهای سیاسی در تعلیق راهبرد عدالت اجتماعی............................................................42
ارتقاء قدرت نرم در سیاست تعامل امام علی_{(علیهالسلام)}............................................................45
نهادینهسازی فرهنگ سیاسی در سازش تاکتیکی امام علی_{(علیهالسلام)}.......................................51

جمعبندی.......................................................................................................................................56

فصل 4. مدیریت قدرت نرم در حکومت امام علی_{(علیهالسلام)}...............................................................58

مقدمه.............................................................................................................................................59

اعتبارمندی قدرت سیاسی.....................................................................................................60
انسجام روحیهی ملی در الگوسازی رهبران..........................................................................63
ارزشهای سیاسی در حکومت اسلامی.................................................................................67
راهبرد ارتباطی در فرایند دیپلماسی عمومی..........................................................................70
عدالت اقتصادی؛ زیربنای عدالت اجتماعی...........................................................................73
بازتاب عدالت اجتماعی در رفتار سیاسی امام علی_{(علیهالسلام)}...................................................77
راهبرد وحدتگرایی در مدیریت افکار عمومی....................................................................85
تنظیم الویتها در مدیریت قدرت هوشمند..........................................................................90
عنصر جذابیت در ارزشهای عام جهانشمول....................................................................106
ماندگاری نتایج قدرت نرم در حکومت امیرالمؤمنین علی_{(علیهالسلام)}.....................................127

جمعبندی.....................................................................................................................................140

فصل 5. قدرت نرم در تئوری حکومت امیرالمؤمنین علی_{(علیهالسلام)}...................................................142

مقدمه...........................................................................................................................................143

جایگاه توازن حقوق و عدالت اجتماعی در قدرت نرم.......................................................143
ساختار توازن حقوق...........................................................................................................148
ثبات سیاسی؛ تداوم ساختار توازن حقوق...........................................................................155

4. مدیریت عناصر قدرتساز در ساختار توازن حقوق................................................................158

4- 1. کاریزمای رهبر در ساختار توازن حقوق.........................................................................161

4- 2. مدیریت افکار عمومی در ساختار توازن حقوق..............................................................165

4- 3. توازن حقوق در ساختار نظامی.......................................................................................175

4- 4. توازن حقوق در ساختار قضایی......................................................................................181

4- 5. توازن حقوق در ساختار اجرایی.....................................................................................184

4- 6. توازن حقوق در ساختار اقتصادی...................................................................................187

4- 7. کیفیت دیپلماسی در ساختار توازن حقوق......................................................................191

4- 8. کیفیت تجارت در ساختار توازن حقوق..........................................................................196

4- 9. کمکهای بشردوستانه در ساختار توازن حقوق.............................................................198

4- 10. عملکردهای سیاسی در ساختار توازن حقوق...............................................................203

جمعبندی.....................................................................................................................................216

نتیجهگیری.......................................................................................................................................218

فهرست منابع..................................................................................................................................22

مقدمه

از آنزمان که سیاست در پی کسب، حفظ، و افزایش قدرت، خواسته و یا ناخواسته، نیروی اجتماعی را در کنار نیروی سیاسی به خدمت گرفت و قدرت معجزهآسای نیروهای اجتماعی را مشاهده کرد، لزوم پیوند قدرت اجتماعی با قدرت سیاسی را در دستور کار قرار داد. پیوندی که نیازمند مدیریت تخصصی است زیرا ابزار اجبار و تهدید در سیاست، توانایی از قوه به فعل درآوردن پتانسیل قدرت نیروهای اجتماعی را در راستای اهداف قدرت سیاسی ندارند. اگر قدرت نظامی، هماهنگی بر محور کمیت و کیفیت تسلیحات نظامی و نیروی جسمانی سربازان در راستای اهداف قدرت است، قدرت اجتماعی، هماهنگی بر محور جذابیت و گرایش اذهان در راستای اهداف قدرت میباشد؛ پس لزوم حضور ابزار اقناع و جذب در سیاست ضرورت مییابد. اینگونه بود که اهدف قدرت از تسخیر سرزمینها به تسخیر اذهان، تغییر کاربرد داد، تغییراتی که مسیر ورود نمای جدیدی از صورت قدرت، تحت عنوان «قدرت نرم» را به حوزهی مطالعات علوم سیاسی و روابط بینالملل گشود.

از اوایل دههی 1990، مقولهی قدرت نرم توسط جوزف نای در گفتمان لیبرالیستی مطرح شد. به عقیدهی وی قدرت نرم، توان ایجاد جذابیت برای رسیدن به نتایج دلخواه، بدون تهدید و تشویق آشکار و ملموس است. بر این اساس جذابیتهای حاصله از قدرت نرم، با شکلدهی محیط اقناعی، تمایل مخاطب را جهت همسویی با هدف قدرت برمیانگیزد.

با توجه به اینکه حکومت اسلامی در دورهی زمامداری امیرالمؤمنین علی_{(علیهالسلام)} به سه قارهی جهان، با مدیریتی عدالتگستر نفوذ کرده بود و این انسجام شکل نمیگیرد مگر در مدیریت قدرت نرم، لذا بررسی قدرت نرم اسلامی در حکومت امام علی_{(علیهالسلام)} جهت آشنایی با اهداف و مؤلفههای مدیریت قدرت نرم اسلامی، چشمانداز جدیدی به حوزهی قدرت در روابط بینالملل است.

فصل 1

کلیات و طرح تحقیق

بیان مسئله

جوزف نای، بهعنوان مؤسس واژهی قدرت نرم، این واژه را برای اولین بار در سال 1990 بهکار برد. وی قدرت نرم را شیوهای برای رسیدن به نتایج دلخواه، بدون تهدید و تشویق آشکار و ملموس میداند. بر این پایه مهمترین عنصر قدرت نرم، توان ایجاد جذابیت است، جذابیتهایی که در بازتاب ارزشهای انساندوستانه در فرهنگ، سیاست، و اقتصاد نهفته است. مهمترین ارزش انساندوستانهی جهانشمول «عدل» است که رعایت آن، کلیهی ارزشهای جهانشمول در چارچوب حقوق بشر را در برمیگیرد، و این در حالی است که در اسلام، جایگاه «عدل» در ردیف اصول دین قرار دارد، دینی که دیانت و سیاست آن مکمل هم هستند، پس «عدالت» ارزشی زیربنایی در اسلام سیاسی است، ارزشی که نه در محوریت فرد، که در محوریت وحدانیت پروردگار قرار میگیرد، پس خروجیهای قدرت نرم اسلامی، متفاوت از قدرت نرم غربی است، تفاوتی که فهم آن نیازمند بررسی قدرت نرم در اسلام میباشد، و بهترین شاخص بررسی قدرت نرم اسلامی، اندیشهی سیاسی امام علی_{(علیهالسلام)} است.

مطالعهی سیاستهای امیرالمؤمنین علی_{(علیهالسلام)} اگرچه واژهی قدرت نرم را از لحاظ لغوی بهدست نمیدهد اما کاربرد آن از لحاظ شاخصهای مفهومی و رفتاری در سیاستهای ایشان بهوضوح قابل رؤیت است. عملکردهای سیاسی امیرالمؤمنین علی_{(علیهالسلام)} بر بنای تکریم انسانیت نهاده شده است بهگونهای که جذابیتهای حاصله از آن، بعد از گذشت قرنها هنوز هم میل گرایش حول محور را ایجاد میکند. لذا این پژوهش بر آن است که به بررسی جایگاه قدرت نرم در اندیشهی سیاسی امیرالمؤمنین علی_{(علیهالسلام)}بپردازد.

سئوال اصلی

قدرت نرم چه جایگاهی در اندیشهی سیاسی امام علی_{(علیهالسلام)} دارد؟

فرضیهی اصلی

امام علی_{(علیهالسلام)} با طرح موضوعاتی همچون دعوت، تبلیغ، نفوذ و تکریم انسانیت، جایگاهی ممتاز و تأثیرگذار برای قدرت نرم دارد.

متغیرها

متغیر مستقل: اندیشهی سیاسی امام علی_{(علیهالسلام)}

متغیر وابسته: قدرت نرم

شاخصهای متغیر مستقل

کتاب نهجالبلاغه تألیف سید رضی، حاوی 241 خطبه، 79 نامه، و 480 حکمت از سخنان امیرالمؤمنین علی_{(علیهالسلام)}؛ کتاب غررالحکم و دررالکلم تألیف علامه عبدالواحد تمیمی آمدی، حاوی 11000 حدیث و گفتار از سخنان امیرالمؤمنین علی_{(علیهالسلام)}؛ و کتاب معادن الحکمه فی مکاتیبالائمه تألیف علمالهدی محمدبن محسن فیض کاشانی، حاوی 89 نامه از امیرالمؤمنین علی_{(علیهالسلام)} است. این کتب مهمترین منابع مستند در بازتاب شاخصهای متغیر مستقل است.

ابعاد شاخصهای متغیر مستقل، طیف وسیعی از ارزشهای عام جهانشمول در اندیشهی امیرالمؤمنین علی_{(علیهالسلام)} را شامل میشود. برخی از ابعاد شاخصهای متغیر مستقل در اندیشهی امام علی_{(علیهالسلام)} عبارتند از:

الف- دعوت

1-دعوت به تقوای الهی(پیروی از ارزشها و پرهیز از ضد ارزشها)

2-دعوت به یاری حق(با ایمان، عمل و گفتار)

3-دعوت به وحدتگرایی

4-دعوت به صلحگرایی

5-دعوت به آزاد اندیشی

ب- تبلیغ

1-اشاعهی توازن حقوق

2-اشاعهی عدالت اجتماعی

3-اشاعهی برابری و مساوات بشر

4-اشاعهی دموکراسی و مردمسالاری دینی

5-اشاعهی مواسات و کمکهای بشردوستانه

ج- نفوذ

1-مهربانی با مردم

2-تواضع و فروتنی

3-تعامل مستقیم با مردم

4-خیرخواهی نسبت به مردم

5-بخشش و ایثار نسبت به مردم

د- تکریم انسانیت

1-عدالتگستری

2-شایستهسالاری

3-مسئولیتپذیری

4-مساوات و برابری

5-حقوق و آزادیهای بشر

شاخصهای متغیر وابسته

توازن حقوق و عدالت اجتماعی، شاخصهای متغیر وابسته است. بازتاب این عناصر در عملکردهای سیاسی امیرالمؤمنین علی_{(علیهالسلام)} نمایانگر جایگاه ممتاز و تأثیرگذار قدرت نرم در اندیشهی ایشان است؛ بهعبارتی، مدیریت امیرالمؤمنین علی_{(علیهالسلام)}، شاخصهای متغیر مستقل یا همان دعوت، تبلیغ، نفوذ، تکریم انسانیت، و سایر مؤلفههای مدیریتی قدرت نرم را در ساختار توازن حقوق و در راستای اجرای عدالت اجتماعی، به سمت ساختار هرم طبقاتی جامعه سوق دادهاند که جایگاه قدرت نرم در اندیشهی ایشان را ممتاز و مؤثر نشان میدهد.

سوابق مربوط به پژوهش

بهطور کلی سوابق تحقیقاتی مربوط به قدرت نرم به دو دسته تقسیم میشود. دستهی اول مربوط به تحقیقاتی است که قدرت نرم را در گفتمان اسلامی مورد بررسی قرار دادهاند. در این زمینه پروفسور «مولانا»، نظریه پرداز مسلمان ایرانی، در کتاب «اطلاعات عالمگیر و ارتباطات جهانی»[1]، در سال 1986 میلادی در ارائهی تئوری و الگوی همگرایی ارتباطات، برای نخستین بار، عنوان «قدرت نرمافزار» را در روابط بینالملل مطرح کرد؛ در این کتاب بهطور خلاصه، موضوعاتی مانند ارزشها، اخلاق، و معنویت، مقاطع بحث ارتباطات بینالمللی و جهانی را تشکیل میدهد. هدف اصلی نویسنده بررسی حوزهی ارتباطات در سطح میانفردی، گروهی، سازمانی، بینالمللی و جهانی است و ابعاد فناورانه، سیاسیاجتماعی و فرهنگی در این زمینه مورد بررسی قرار میگیرد. مباحث مطرح شده در این کتاب، متأثر از اندیشهی اسلامی پروفسور مولانا است. وی ضمن نقد نظریههای لیبرالیستی و مارکسیستی در زمینهی توسعه، ایدهی نظریههای انسانیتر، اخلاقیتر، سنتیتر، ضدبلوکیتر و متکی به خودتر را مطرح میکند و بیان میدارد که تحقق این ایده نیازمند تغییر جهت از ارتباط عوامفریبانه و فناوری مدار به تعامل، گفتمان انسانی و تبادل آراء است. وی معتقد است برای رسیدن به این امر باید بهسوی اصول جهانشمول که در جهت عزت نفس انسانها و استعدادهای بشری تلاش میکنند گام برداشت.

از دیگر آثار در این زمینه میتوان به دو کتاب «قدرت نرم و سرمایهی اجتماعی»[2] و «قدرت نرم، فرهنگ و امنیت»[3] نوشتهی اصغر افتخاری و همکاران، انتشار در سال 1387، اشاره کرد. این دو کتاب، حاصل دستآوردهای علمی همایش ملی «بسیج و قدرت نرم» است که به همت دانشگاه امام صادق(ع) و پژوهشکده مطالعات و تحقیقات بسیج در سال 1386 برگزار گردید. تلاش متولیان این همایش این بود که بهنوعی ایدهی نیازمندی درک بومی نظریهی قدرت نرم در چارچوب گفتمانی بسیج را مطرح سازند. محتوای این دو کتاب، شامل مجموعهای از مقالات ارائه شده در این همایش است. کتاب «قدرت نرم و سرمایهی اجتماعی» معنا و مفهوم قدرت نرم در رویکرد تطبیقی به همراه موضوع سرمایهی اجتماعی و قدرت نرم را مورد بررسی قرار میدهد. در کتاب «قدرت نرم، فرهنگ و امنیت» عموماً کارکردهای فرهنگی بسیج در عرصهی فعالسازی منابع قدرت نرم، جهت مدیریت بحرانها، به بحث گذارده شده است.

مقالهی «اخلاق به مثابهی قدرت نرم با رویکرد اسلامی»[4] نوشتهی حسین پوراحمدی و مهدی جعفری پناه، انتشار در سال 1391، قدرت نرم را در چارچوب گفتمان اسلامی با تأکید بر عنصر «اخلاق» بهعنوان بنیاد قدرت نرم، مورد بررسی قرار میدهد. نویسندگان در این مقاله، جذابیت قدرت نرم اسلامی را بر ابعاد اخلاقی آن مرتبط میدانند و معتقدند که اخلاق اسلامی علاوه بر اینکه بهعنوان یک عامل ایجابی توانایی جذب دیگران را دارد، بهعنوان یک عامل سلبی نیز ظرفیت دفع نفوذ و یا هرگونه سلطهگری را دارا میباشد.

دستهی دوم مربوط به تحقیقاتی است که قدرت نرم را در گفتمان لیبرالیستی مورد بررسی قرار دادهاند. در این زمینه «جوزف نای» دانشمند نئولیبرالیستی، در سال 1990، مفهوم قدرت نرم را برای اولین بار، وارد ادبیات روابط بینالملل کرد. وی کتابهای متعددی در این زمینه منتشر کرده که از آن جمله کتاب «قدرت نرم، ابزارهای موفقیت در سیاست بینالملل»[5]، انتشار در سال 1387، و کتاب «آیندهی قدرت»[6]، انتشار در سال 1390، است. نای در این کتابها علاوه بر تشریح تئوری قدرت نرم، عملکردهای سیاست خارجی آمریکا را نیز قبل از جنگ عراق و در حین و بعد از جنگ، از زاویهی قدرت نرم، مورد بررسی قرار داده است. وی در کتاب «آیندهی قدرت»، شکل تکاملی قدرت نرم را در قدرت هوشمند معرفی میکند که از ترکیب قدرت سخت و قدرت نرم حاصل میشود و مناسبترین ابزار مقابله با تهدیدات گروههای تروریستی است.

از دیگر آثار در این زمینه میتوان به کتاب «دیپلماسی عمومی نوین؛ کاربرد قدرت نرم در روابط بینالملل»[7]، نوشتهی ژان میلسن و همکاران، انتشار در سال 1387، اشاره کرد. در این کتاب، دیپلماسی عمومی نوین بهعنوان یکی از ابزارهای کلیدی قدرت نرم، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. نویسنده ضمن انتقاد از عملکردهای سیاسی آمریکا بعد از حوادث یازدهم سپتامبر 2001 ، بیان میدارد که ایالات متحده در کاربرد قدرت نرم در عرصهی بینالمللی از توازن لازم و همگرایی ضروری بین منابع قدرت متعارفش برخوردار نیست و لذا از این ناحیه آسیبپذیر است. در نهایت، این تحلیل نشان میدهد که دیپلماسی عمومی، تنها یک روش و تکنیک صرف نیست، بلکه باید آنرا بهعنوان بخشی از کالبد سیاستهای جهانی در نظر گرفت و پیدایش آن نشان میدهد که تکامل اقدامات دیپلماتیک به مرحلهی نوینی رسیده است.

در خصوص ادبیات موضوع و سابقهی تحقیقاتی در مورد «جایگاه قدرت نرم در اندیشهی سیاسی امام علی_{(علیهالسلام)}»، در بررسیهای محقق، مطلبی قابل استناد یافت نشد.

اهداف تحقیق

با توجه به اینکه بعد از حوادث 11 سپتامبر 2001، قدرتهای غربی بهخصوص آمریکا، با استفاده از کانالهای قدرت نرم، خشونتها و اعمال غیرانسانی گروههای تروریستی را به سمت گفتمان اسلامی جهتدهی کردند و تغییرات امنیتی در سطح نظام بینالملل را در راستای تقویت گفتمان غربی و تضعیف گفتمان اسلامی تفسیر کردند، لذا شناخت ابعاد نظری و عملی قدرت نرم در اندیشهی امیرالمؤمنین علی_{(علیهالسلام)} ضروری بهنظر میرسد تا علاوه بر مدیریت تدافعی بر مبنای اصول اسلامی در برابر تبلیغات تخریبی دشمن، اشاعهی اهداف جهانی حکومت اسلامی نیز در دستور کار قرار گیرد تا چهرهی واقعی اسلام سیاسی برای جهانیان آشکار شود.

نوع طرح تحقیق

با در نظر گرفتن این مطلب که تحقیق پیرامون اندیشهی سیاسی امیرالمؤمنین علی_{(علیهالسلام)} در زمینهی مورد بررسی، با ارائهی نظریات جدید، به توسعهی مرزهای دانش عمومی بشر در حوزهی علوم سیاسی و روابط بینالملل میانجامد، پژوهش حاضر در ردیف تحقیقات بنیادی نظری قرار میگیرد.

روش تحقیق و ابزار گردآوری دادهها

روش تجزیه و تحلیل دادهها تحلیلی توصیفی، و روش گردآوری اطلاعات و دادهها بهصورت کتابخانهای و استفاده از اینترنت است.

تعریف مفاهیم و واژگان اختصاصی

اقناع اصلی: در اقناع شدن از مسیر اصلی و یا مستقیم، گیرندهی پیام، کم و کیف واقعی اطلاعات ارائه شده را با فکر کافی و به دقت میسنجد.

اقناع جانبی: در اقناع شدن از مسیر جانبی، پیامگیرنده توجه و تلاش اندکی را معطوف پردازش پیام میکند. در شرایطی که فرد مسیر جانبی را برای اقناع شدن میپیماید، اقناع، به سر نخهای سادهای نظیر جذابیت پیامدهنده بستگی دارد، اعم از آنکه فرد با موضع اظهار شده، یا خوشی و ناراحتی مرتبط با پذیرش آن موضع مرتبط باشد یا نباشد(پراتکانیس و آرنسون،1379،ص39).

دیپلماسی عمومی: دیپلماسی عمومی در لوای مقام راهبردی دولت، گونهی پیچیدهتری از یک اندیشهی مستند و مستدل شده است؛ یعنی موضوع «عموم» برای دولتها به مثابهی ابزار سیاست خارجی ملی، تحول یافته است. به این معنا دیپلماسی عمومی بهندرت یک پارادایم جدید در حوزهی سیاستهای بینالمللی خواهد بود، اما یک راهبرد است که درون تصویر سلسله مراتبی از اینکه چگونه سیاستها شکل میگیرند و جریانهای اطلاعات آنها را پشتیبانی میکنند، قرار میگیرد(میلسن و دیگران،1387،ص101).

دیپلماسی کلاسیک: دیپلماسی کلاسیک یا دیپلماسی کابینهای شامل پیامهایی است که از طرف یک مقام حاکم به حاکم دیگر و غالباً بهصورت محرمانه فرستاده میشود(نای،1390،ص167).

قدرت سخت: قدرت سخت متوجه ایجاد تبعیت از راه اعمال «تنبیه» و «تشویق» است و ناشی از «جباریت» هدفمند میباشد(مطهرنیا،1389،ص12).

قدرت نرم: قدرت نرم میتواند اعتقادات، ارزشها و نهادهایی را ایجاد نماید که الویتها را چینش و چارچوب مباحث را تعیین کند. قدرت نرم فراتر از صرفاً نفوذ یا اجبار است، بلکه توانایی اغوا و جذب است که ممکن است منجر به موافقت، رضایت یا تقلید و پیروی شود و تلاشهای رهبری را تسهیل کند(هایمنز و دیگران،1392،ص104).

قدرت هوشمند: قدرت هوشمند به ایجاد تبعیت از طریق ترکیب ماهرانهی «جباریت و حقانیت» ناشی از «رضایت» میاندیشد، بهعبارت دیگر، قدرت نرم، قدرت سخت را در اختیار میگیرد و کوشش دارد که با کاربرد ماهرانهی آن در صحنهی عمل، اعمال قدرت سخت را بهواسطهی قدرت نرم، «حقانیت» بخشد(مطهرنیا،1389،ص12).

متقاعدسازی: متقاعدسازی عبارت است از بهکارگیری استدلال برای نفوذ بر عقاید و اقدامات دیگران بدون تهدید به زور و یا قول پرداخت نقدی(نای،1390،ص154).

مشکلات و تنگناهای احتمالی تحقیق

با توجه به ژرفای اقیانوس اندیشهی سیاسی امام علی_{(علیهالسلام)}، درک سخنان ایشان در زمینهی مورد بررسی کاری بس دشوار است، و احتمال بروز مشکلات و تنگناهایی در رابطه با عدم درک صحیح اندیشهی ایشان وجود دارد؛ لذا برجستگیها و شاخصههای درخشان این پژوهش، نمایانگر بازتاب کلام امیرالمؤمنین علی_{(علیهالسلام)} است، و خطاها و نقاط ضعف، محدودیت درک محقق را نمایان میکند.

سازماندهی پژوهش

این پژوهش مشتمل بر پنج فصل است. فصل اول به کلیات تحقیق اختصاص داده شده است که شامل بیان مسئله، سؤال و فرضیهی اصلی، متغیرها، شاخصهای متغیر مستقل و وابسته، سوابق مربوط به پژوهش، اهداف تحقیق، نوع طرح تحقیق، روش تحقیق و ابزار گردآوری اطلاعات و دادهها، تعریف مفاهیم و واژگان اختصاصی، مشکلات و تنگناهای احتمالی تحقیق، و سازماندهی پژوهش میباشد.

موضوع فصل دوم، چارچوب نظری است که با توجه به موضوع پژوهش، نظریهی قدرت نرم در اندیشهی نای بهعنوان چارچوب تئوریک مورد بررسی قرار میگیرد. در این فصل، ابتدا گذر قدرت از وجه سختافزاری به نرمافزاری مطرح شده است؛ سپس مفهوم و منابع قدرت نرم بیان شده است. در انتهای این فصل، کاربرد قدرت نرم در گفتمان لیبرالیستی و گفتمان اسلامی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

موضوع فصل سوم، مدیریت قدرت نرم در انزوای سیاسی امام علی_{(علیهالسلام)} است. قدرت نرم در این فصل، با توجه به موضعگیریهای سیاسی امیرالمؤمنین علی_{(علیهالسلام)} در دوران انزوای سیاسی ایشان، استخراج شده است. عناوین مطرح شده در این فصل عبارتند از: قدرت نرم در اهداف حکومت اسلامی، هزینهفایده در ارزشهای سیاسی، ارزشهای سیاسی در تعلیق راهبرد عدالت اجتماعی، ارتقاء قدرت نرم در سیاست تعامل امام علی_{(علیهالسلام)}، و نهادینهسازی فرهنگ سیاسی در سازش تاکتیکی امام علی_{(علیهالسلام)}.

فصل چهارم، که طولانیترین مباحث را شامل میشود، به مدیریت قدرت نرم در حکومت امام علی_{(علیهالسلام)} اختصاص داده شده است. موضوع قابل بررسی در این فصل جهت استخراج قدرت نرم، عملکردهای سیاسی امیرالمؤمنین علی_{(علیهالسلام)} در دوران زمامداری ایشان است. در این فصل، عناوینی از قبیل اعتبارمندی قدرت سیاسی، انسجام روحیهی ملی در الگوسازی رهبران، ارزشهای سیاسی در حکومت اسلامی، راهبرد ارتباطی در فرایند دیپلماسی عمومی، عدالت اقتصادی زیربنای عدالت اجتماعی، بازتاب عدالت اجتماعی در رفتار سیاسی امام علی_{(علیهالسلام)}، راهبرد وحدتگرایی در مدیریت افکار عمومی، تنظیم الویتها در مدیریت قدرت هوشمند، عنصر جذابیت در ارزشهای عام جهانشمول، و ماندگاری نتایج قدرت نرم در حکومت امیرالمؤمنین علی_{(علیهالسلام)}، مطرح شده است.

عنوان فصل پنجم، که گلچین این پژوهش محسوب میشود، قدرت نرم در تئوری حکومت امیرالمؤمنین علی_{(علیهالسلام)} است. در این فصل با طرح تئوری توازن حقوق امام علی_{(علیهالسلام)} ابعاد نظری و عملی قدرت نرم در اندیشهی ایشان مورد بررسی قرار گرفته است. جایگاه توازن حقوق و عدالت اجتماعی در قدرت نرم، ساختار توازن حقوق، ثبات سیاسی تداوم ساختار توازن حقوق، و مدیریت عناصر قدرتساز در ساختار توازن حقوق، از جمله عناوین مطرح شده در این فصل هستند. در خاتمهی فصل پنجم، نتیجهگیری پژوهش بیان شده است.

[1] - تألیف: حمید مولانا. ترجمه: محمدحسین برجیان. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، 1378.

[2] - تألیف: اصغر افتخاری و همکاران. تهران: دانشگاه امام صادق(ع)، دانشگاه جامع امام حسین(ع)، دانشکده و پژوهشکده پیامبر اعظم(ع)، 1387.

[3] - تألیف اصغر افتخاری و همکاران. تهران: دانشگاه امام صادق(ع)، 1387.

[4] - تألیف حسین پوراحمدی و مهدی جعفریپناه. علوم سیاسی: دانشگاه باقرالعلوم(ع)، بهار 1391، سال پانزدهم، شماره 57، قابل دسترسی در: http://www.noormags.comviewfaarticlepage1005133

[5] - تألیف: جوزفاس نای. ترجمه: سیدمحسن روحانی و مهدی ذوالفقاری. تهران: دانشگاه امام صادق(ع)، 1389.

[6] - تألیف: جوزفاس نای. ترجمه: رضا مرادصحرایی، سیدطاهر شریعتپناهی و سیدحسین ارجانی. تهران: انتشارات حروفیه با همکاری مؤسسهی تحقیق و توسعهی نوین دانشمند، 1390.

[7] - تألیف: ژان میلسن و همکاران. ترجمه: رضا کلهر و سیدمحسن روحانی. تهران: دانشگاه امام صادق(ع) و دبیرخانه همایش عملیات روانی، 1387.

دریافت فایل