یِاهو مارکت

کشور ‌ایران همواره از تجربه تلخی در مناسبات خود با انگلستان برخوردار بوده ‌است. شاید خیلی گزاف نباشد اگر گفته شود که انگلستان طی سده‌های اخیر و بویژه در دوره تأسیس نظام جمهوری اسلامی ایران همواره یکی از قدرت‌های مؤثر در جلوگیری از قدرت‌یابی و نفوذ ایران در منطقه بوده‌است. صرف نظر از مباحث تاریخی و رقابت‌های روس و انگلیس در ایران در سده‌های گذشته، انگلستان اکنون، از یکسو عضو اتحادیه اروپایی است و از سوی دیگر متحد نزدیک قدرت هژمون باقی‌مانده از دوره جنگ سرد یعنی ایالات متحده است. این درحالی است که هردو سوی آتلانتیک از مناسبات چندان باثباتی با ج.ا.ایران برخوردار نبوده و حتی گاه اهداف و منافعی را پیجویی نموده‌اند که در تضاد آشکار با منافع ملی ایران بوده است. بررسی گذشته تاریخی مناسبات جمهوری اسلامی ایران با اتحادیه‌اروپایی و انگلستان در سه دهه گذشته بخوبی حاکی از نکات قابل توجهی از تأثیر و تأثر متقابل منافع بریتانیا و اتحادیه اروپا با یکدیگر و نیز تأثیر مهم منافع حیاتی ایالات متحدة امریکا در فرآیند تعامل این سه بازیگر با ج.ا.ایران است.

بریتانیا همزمان در سه حوزه اروپایی، انگلیسی – آمریکایی (انگلو- امریکن) و انگلیسی، روابط خارجی خود را با ج.ا.ایران تنظیم می‌کند. باتوجه به تنشﻫﺎ و اختلافات موجود میان ایران و آمریکا در سه دهه گذشته و فقدان مناسبات دیپلماتیک رسمی میان این دوکشور و نیز اتحاد نزدیک ویا روابط ویژة امریکا و انگلیس، نقش و قدرت تأثیرگذاری حوزه انگلو- آمریکن بر سیاست خارجی بریتانیا نسبت به ایران از اهمیت وی‍ژهﺍی برخوردار می‌شود. از سوی دیگر، بریتانیا یکی از اعضای شاخص و برجسته اتحادیه اروپایی است که در تنظیم مناسبات اتحادیه اروپا با ایران نقش بنیادینی را ایفا نموده است، که گاه این نقش یادآور نقش سنتی این کشور در عصر زرین دیپلماسی در اواخر قرن نوزدهم بعنوان یک قدرت «موازنه دهنده» است. بریتانیا از معدود قدرتهای بزرگی است که سیاست خارجی آن طی سالهای گذشته و حتی پس از جنگ سرد دچار تغییرات بنیادین و ساختاری نشده است هرچند که تحولات جدی را شاهد بوده‌است.

روابط بریتانیا با ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی شاهدی براین مدعاست که سیاست خارجی بریتانیا از نوعی استمرار و تغییر برخوردار بوده‌است بگونه‌ای که ویژگی اصلی آن را نوعی «دشمنی توأم با حفظ ارتباط رسمی» با ایران شکل‌داده است. انگلستان در زمان نخست وزیری جیمز کالاهان، دولت موقت انقلاب به نخست وزیری مرحوم بازرگان را پس از نزدیک به 10 روز به رسمیت شناخت، هر چند که در دوره ده سالة نخست وزیری مارگارت تاچر این روابط هیچﮔﺎه از مطلوبیت خوبی برخوردار نبود.

پس از اعلام آتش بس توسط ایران در جنگ عراق با ایران روابط ایران و انگلیس نیز رو به بهبود گذاشت اما با انتشار کتاب آیات شیطانی نوشته سلمان رشدی در بهمن 1367 و فتوای حضرت امام خمینی (ره) مبنی بر ارتداد و مهدورالدم بودن سلمان رشدی، تشنج بزرگی در روابط ایران و انگلیس به وجود آمد که باعث قطع روابط کامل دو کشور شد. از سوی دیگر، تاچر نیز ایران را کشوری تروریست معرفی و سخنان رهبر انقلاب مبنی بر ابقای حکم سلمان رشدی را تقبیح نمود. درعین حال، پس از 1368 روابط دو کشور به سمت تنش‌زدایی پیش رفت و به دنبال عذرخواهی رسمی مقامات انگلیسی و اعتراف آنها مبنی بر احترام به دین اسلام، شورای عالی امنیت ملی برقراری روابط سیاسی دو کشور را اعلام نمود. در سال 1371 روابط ایران و انگلستان هرچند با فراز و نشیبهایی ادامه یافت و همزمان با ریاست نوین انگلیس بر اتحادیه اروپا در 10 تیر 1371 بر حساسیت و اهمیت روابط بین دو کشور افزوده شد زیرا تحولات در روابط ایران و انگلیس می توانست بر روابط ایران و اتحادیه اروپا نیز تأثیرگذار باشد که در نهایت از جمله مسائلی که در این سالها بر روابط ایران و انگلستان سایه انداخته بود مسئله جزایر سه گانه، تروریسم، موضع سلمان رشدی و افزایش بنیه نظامی ایران بود.

در این میان، روابط اقتصادی ایران و انگلیس کمتر تابع روابط سیاسی دو طرف بوده است بگونه‌ای که حدود 68 درصد صادرات ایران به انگلیس در 8 ماه اول 1987 (1366) مربوط به صادرات نفتی بوده است. حتی پس از قطع روابط ایران وانگلیس در 6/12/1368 نیز صادرات ایران به انگلستان افزایش پیدا کرد.

در سالهای 1380-1376 و به دنبال انتخابات می 1997 و سقوط حکومت 18 ساله محافظه کاران بر انگلیس وبه قدرت رسیدن تونی بلر از حزب کارگر تغییرات عمده ای در سیاست خارجی و داخلی انگلیس ایجاد شد. در عرصه سیاست خارجی دولت کارگری سبب دگرگونی در نگرش سنتی انگلیسی‌ها به جهان خارج و تلاش گسترده آنها جهت بهبود و ارتقای موقعیت آسیب دیده این کشور در سطح اروپا و جهان گردید. نزدیک ساختن دیدگاه‌ها و سیاست دو سوی اتلانتیک و یا آنچیزی که تونی بلر آن را «پل ارتباطی اروپا و امریکا» می‌نامید، سیاست اصولی انگلیس به ویژه در دوره ریاست این کشور بر اتحادیه اروپایی در نیمه اول سال 1998 بود که تجلی عینی آن در توافق سران آمریکا و اتحادیه اروپا درمورد عدم تسری قانون تحریم شرکتهای نفتی طرف قرارداد با ایران موسوم به ایلسا به شرکت‌های اروپایی، قابل مشاهده است. در دوره ریاست انگلیس بر اتحادیه اروپا موضوعات حساس و جنجالی از جمله مذاکرات مربوط به روند صلح خاورمیانه، اتهام حمایت از تروریسم، اتهام نقض حقوق بشر، تلاش جهت دستیابی به جنگ افزارهای کشتار جمعی و بویژه مسئله سلمان رشدی در دستور کار روابط اروپا با جمهوری اسلامی ایران به عنوان سر فصل‌های موضوعات گفتگوی انتقادی قرار گرفت.

پس از برگزاری انتخابات دوم خرداد 1376 در ایران و مشارکت بالای مردم که منجر به انتخاب سیدمحمدی خاتمی به ریاست جمهوری اسلامی ایران گردید، لندن تلاش‌هایی را برای بهبود روابط با ایران در پیش گرفت. نهایتاً با تفاهماتی که بین ایران و انگلیس درخصوص قضیه سلمان رشدی بعمل آمد و سپس مذاکرات درخصوص بازگشت سفرای اروپایی فراخوانده شده از ایران بر اثر رأی دادگاه میکونوس در برلین، نقش مثبت انگلیس در بهبود روابط اروپا و ایران و بازگشت سفرای اروپایی به تهران موجب بهبودی نسبی روابط طرفین گشت

اما پس از حملات تروریستی 11 سپتامبر 2001 (1380) به شهرهای نیویورک و واشنگتن و در آستانه حمله آمریکا به افغانستان جک استراو، وزیر خارجه جدید انگلستان، برای جلب حمایت ایران از ائتلاف ضد تروریستم، از ایران دیدار نمود که پس از انقلاب اسلامی نخستین سفر چنین مقام بریتانیایی به ایران بود و حتی هنگامی که ایران در لیست محور شرارت امریکا قرار گرفت وزیر خارجه انگلستان صریحاً خود را از موضع آمریکا مبرا دانست. با این وجود پس از سال تهاجم آمریکا به عراق در اوایل سال 1382 تنش جدیدی در روابط ایران و انگلستان ایجاد شد زیرا انگلستان یکی از شرکای آمریکا در حمله به عراق بود و با بروز مشکلاتی که در مسئله هسته ای با ایران پیش آمده بود از ساخت سلاح هسته ای توسط ایران ابراز نگرانی می‌کرد. در کل میتوان دوره اول چهار ساله ریاست جمهوری آقای خاتمی را سالهای بهبود روابط ایران و انگلیس ارزیابی نمود و همه اینها را ناشی از سیاست تنش زدایی وی تلقی کرد. اما در دوره دوم با توجه به طرح مسئله هسته ای ایران و تهاجم انگلیس به همراه آمریکا به عراق و افغانستان، ادامه این بهبود روابط با مشکلاتی مواجه شد که باعث شد در سالهای بعد سردی روابط بر دو کشور سایه افکند. در سال 1384 همزمان با برگزیده شدن آقای احمدی نژاد به ریاست جمهوری، تنش‌های جدید بین انگلستان و ایران بر سر مسئله هسته ای رخ داد که موجب سردی روابط و کاهش پیوند با انگلستان شد واین وضعیت کماکان ادامه دارد.

در پی این وضعیت، قدرتهای غربی با نقشآفرینی تاثیرگذار ایالات متحده و بریتانیا درصدد برآمدند تا انواع فشارهای بینالمللی را با محوریت شورای امنیت بر ج.ا.ایران اعمال نمایند. دستاوردهای چنین کوششهایی را بیش از همه در تصویب چهار قطعنامه از سوی شورای امنیت که تحریمهای شدیدی علیه نهادها و مقامات مرتبط با برنامه هستهای ایران وضع نموده بود ﻣﻰتوان مشاهده کرد. قطع نظر از پیامدهای محدودکننده قطعنامههای موردنظر که خود به خود روابط ایران و بریتانیا را دچار تنگنا ساخته است نقش تعیین کنندهی بریتانیا در تصویب آنها نیز بیش از پیش روابط دو دولت را به سوی سردی و تیرگی سوق داده و پیوندهای اقتصادی و بازرگانی فیمابین را دستخوش کاهش نموده است

بنابراین، بررسی تحولات و رویدادهای مهمی که در سه دهه گذشته در روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اروپایی و نیز در روابط خارجی‌ ایران با انگلستان و امریکا نشانگر پیچیدگی‌هایی است که تلاش برای درک فرآیند تأثیر متقابل منافع این سه بازیگر را بیش از پیش ضروری می‌سازد. در توضیح این مطلب باید افزود که از زمان پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357 و وقوع جنگ تحمیلی عراق با ایران نوع رویکرد و سیاست خارجی انگلیس با نظام برآمده از انقلاب اسلامی مردم ایران از ماهیتی خصمانه برخوردار بوده است که کمتر حاکی از تمایل و علاقمندی به همکاری و حتی پذیرش موقعیت منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران بوده است. نوع برخورد بریتانیا و اتحادیه اروپایی در رخدادهای سالهای‌اخیر این موضوع را از زوایای مختلف مورد تأیید قرار می دهد. در همان حال، باید اذعان نمود که بریتانیا و اتحادیه در شرایط زمانی متفاوت برای برقراری روابط نزدیک با ج.ا.ایران تلاش‌هایی انجام داده اند هرچند که خیلی موفقیت آمیز نبوده‌است. از کنفرانس گوادالوپ در آخرین روزهای رژیم شاه در سال 1356 (1978) گرفته تا پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 1357 و استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران و سپس حمایت از صدام حسین در جنگ با ایران، ماجرای اخراج دانشجویان ایرانی از انگلیس، مسئله کتاب آیات شیطانی نوشته سلمان رشدی، رأی دادگاه میکونوس، برنامه‌های هسته‌ای ایران، حقوق بشر، سازمان مجاهدین خلق (منافقین) و تحریم‌های جدید اتحادیه اروپایی علیه ایران، نوعی از خصومت در برخورد با ج.ا.ایران مشاهده می شود که در الگوی رفتاری بریتانیا و اتحادیه نسبت به ج.ا.ایران، با تفاوت‌های اندک و ظاهری، مشترک است. درعین حال، روشن است که اتحادیه اروپا متشکل از 27 کشور با منافع و اهداف ملی متفاوت است که انگلستان یکی از اعضای آن بشمار می‌رود. اتحادیه در عین حال که سازمانی منطقه‌ای بشمار می‌رود، به لحاظ ارزشی در مجموعه جهان غرب قرار می گیرد که ایالات متحده نیز جزو آن است. این اتحادیه از مناسبات و پیوستگی دیرینه‌ای با ایالات متحده برخوردار است که دست کم در دوره پس از جنگ جهانی دوم تا پایان جنگ سرد شاهد اتحاد مشترکی در برابر اتحاد شوروی بوده اند و درواقع، چتر امنیتی امریکا بر سر اتحادیه قرار داشت. این درحالی است که، ایالات متحده از مناسبات خصمانه‌ای با جمهوری اسلامی ایران برخوردار بوده که گاه تا آستانه رویارویی نظامی نیز پیش رفته است.

روابط ویژة انگلیس و امریکا یکی دیگر از متغیرهای مهم تأثیرگذار بر سیاست خارجی انگلستان نسبت به ج.ا.ایران بشمار می رود. روابط ویژه، اگرچه اصطلاحی است که بیشتر سیاستمداران انگلیسی از آن استفاده ﻣﻰکنند، اما بطورکلی به پیوندهای تاریخی، سیاسی، فرهنگی و زبانی، جغرافیایی، نظامی و امنیتی، اقتصادی و تجاری و نیز روابط شخصی رهبران دوکشور اشاره دارد. این روابط نیز از یکسو بدلیل روابط سنتی و دیرینه احزاب چپ و راست دو کشور و ازسوی دیگر بدلیل پیوندها و تعهدات متقابل دولتهای امریکا و انگلیس که منجر به نوع خاصی از روابط استراتژیک میان دو کشور شده است، محدودیت های خاصی را بر سیاست خارجی انگلیس در قبال ایران وارد می‌سازد. برای مثال، در دوره حضور تونی بلر و جرج بوش بویژه پس از 11 سپتامبر 2001 روابط امریکا و انگلیس وارد مرحله ای شد که از آن به «اتحاد شانه به شانه» یاد می شود. اما به لحاظ سنتی هرگاه احزاب دموکرات و کارگر در دوسوی آتلانتیک روی کار بوده اند بایکدیگر همکاری نزدیک‌تری داشته اند و برعکس هر وقت دو حزب جمهوریخواه و محافظه کار برسرکار بوده اند روابط دو کشور از زاویه دیگری بهم نزدیک شده است. این نوع خاص از روابط با توجه به برتری و نفوذ فزاینده ایالات متحده امریکا در صحنه بین المللی باعث شده است تا رهبران احزاب انگلیسی پس از جنگ جهانی دوم منافع ملی بریتانیا را بگونه ای تعریف نمایند که در پیروی از سیاست های واشنگتن قابل تأمین باشد. از این گذشته قراردادها و تعهدات دوکشور در قبال یکدیگر از جمله در مورد جنگ با تروریسم از جمله مسائلی است که دولت انگلیس را بیش از پیش به امریکا وابسته می سازد. درکنار این وضعیت روابط خصمانه ایران با امریکا و روابط نه چندان دوستانه ایران و انگلیس را نیز باید افزود که باعث می شود قدرت تأثیرگذاری امریکا بر خط مشی انگلیس در قبال ایران افزایش یابد. در این رابطه، خانم «روزماری هالیس» متخصص برجسته امور خاورمیانه و ایران در مؤسسه سلطنتی روابط بین الملل انگلیس موسوم به «چاتم هاوس» اظهار نظر جالب و عمیقی دارد که مﻣﻰگوید:«اگر واشنگتن تصمیم به حمله نظامی به ایران بگیرد، حتی اگر بریتانیا به آن کمک ننماید آن را محکوم نیز نخواهد کرد.»[1] بنابراین، نمی توان تصور نمود که متغیر امریکا در سیاست خارجی انگلیس نسبت به ایران بی تأثیر باشد. رد پای تأثیرگذاری این نقش را می‌توان در تحولات مهم چند دهه اخیر در مناسبات ایران با انگلیس و نیز با اتحادیه اروپایی شاهد بود که به چندمورد از آنها اشاره می شود.

موضوع حقوق بشر و گفتگوهای اتحادیه اروپایی با ایران را شاید بشود از این زاویه مورد برررسی قرار دارد که در آن نقش رهبری اتحادیه و پیروی انگلستان برجسته‌تر بود. به نظر می رسد که از گفتگوهای حقوق بشری ایران و اروپا از گفتگوهای انتقادی تا گفتگوهای سازنده همگی با رهبری اتحادیه صورت می‌گرفت که کشورهای اصلی اتحادیه از جمله فرانسه، آلمان و بریتانیا و حتی کشورهای شمال اروپا که دارای مواضع سنتی در حمایت از حقوق بشر بودند، نقش اساسی ایفا کردند. در جریان این تعاملات و گفتگوهاکه نزدیک به چهاردور آن برگزار شد، هرچند موفقیت چندانی برای تفاهم میان ایران و اتحادیه در پی نداشت، اما گفتگوهای بسیار مهم و جدی میان دوطرف برگزار شد.

در همین حال، متغیر مناسبات ایران و اتحادیه نوعاً از عوامل مهم دیگر تأثیرگذار بر نوع رویکرد این اتحادیه نسبت به ایران در سالهای اخیر بوده است. هرچند که اتحادیه اروپا و ایران به علت قرار گرفتن در دو حوزه ارزشی متفاوت، فاقد مبانی لازم برای برقرار نوعی رابطه یا اتحاد استراتژیک هستند، اما جایگاه اتحادیه در نظام بینﺍلملل و همچنین نقش و جایگاه منطقهﺍی و راهبردی جمهوری اسلامی ایران، ضرورتاً تضادها و همسویی‌هایی را در منافع دو طرف ایجاد می‌کند که در این میان نقش دولت‌های انگلیس و امریکا در تعیین سمت و سوی سیاست خارجی اتحادیه نسبت به ج.ا.ایران غیرقابل انکار است. در حال حاضر اتحادیه اروپایی فاقد هرگونه روابط قراردادی و همکاری مهم مالی با ایران است ولی ایران به لحاظ منطقهﺍی برای اتحادیه اروپایی از اهمیت فراوانی برخوردار است. از آنجا که اتحادیه اروپا علاقمند به معرفی خود به عنوان یک بازیگر عمده در تحولات منطقهﺍی است و به دنبال آن است تا جایگاه خود را در بین کشورهای منطقه به عنوان یک همسایه قدرتمند تقویت کند. در شرایط کنونی در پی روند تحولات خاورمیانه، اتحادیه از طریق یارگیری در بین کشورهای ذینفوذ منطقه در راستای تقویت موضع خود در روند تحولات منطقهﺍی است که در این میان جمهوری اسلامی ایران از جایگاه برجستهﺍی برخوردار ﻣﻰشود. از سوی دیگر، ایران دروازه ورود به بازار 300 میلیون نفری کشورهای مستقل مشترکﺍلمنافع و مسیر دسترسی کشورهای آسیای میانه به آبهای آزاد جهان است. ایران دارای امتنﺗﺮین، سهلﺗﺮین و اقتصادیﺗﺮین مسیر انتقال انرژی آسیای میانه به سوی بازارهای مصرف اروپاست، لذا موقعیت ژئواستراتژیک ایران در منطقه هیچﮔﺎه برای اروپایی‌ها پوشیده نبوده‌است.

بدیهی است که اتحادیه نیز برای ج.ا.ایران هم بعنوان یک شریک اقتصادی و هم بعنوان یک رقیب سیاسی در عرصه‌های منطقه‌ای و بین المللی مطرح بوده و می‌باشد. کشورهای عضو اتحادیه اروپا در بین کشورهای ثروتمند، صنعتی و پیشرفته جهان قرار دارند که طی سه دهه گذشته بخشی مهمی از مبادلات تجاری ایران با کشورهای عضو این اتحادیه بویژه فرانسه و آلمان صورت می‌گرفت. فرانسه، انگلستان، آلمان و ایتالیا عضو گروه 8 بوده و در این میان، فرانسه و انگلستان از اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحدند. کشورهای اتحادیه اروپا در سازمانﻫﺎی اقتصادی – پولی بینﺍلمللی نظیر صندوق بینﺍلمللی پول، بانک جهانی، و سازمان تجارت جهانی و سازمان همکاری اقتصادی و توسعه حضور و نفوذ دارند و لذا از توان صنعتی بالایی برخوردار هستند. انتقال تکنولوژی با توجه به توان مشارکت مالی و اعتباری آن در برنامهﻫﺎی عمرانی و بازسازی جمهوری اسلامی ایران حائز اهمیت بسیاری است. اتحادیه به عنوان یک مجموعه یکپارچه که در برگیرنده 27 کشور مستقل است، جایگاه مهمی در سیاست خارجی جمهوری‌اسلامی ایران دارد.

درحالی که، رویکرد و سیاست خارجی اتحادیه اروپا نسبت به جمهوری اسلامی ایران از اهمیت شایانی برخوردار است، انگلیس نیز یکی از سه رهبر اصلی این اتحادیه در کنار آلمان و فرانسه بشمار می رود. روابط سیاسی ایران و اتحادیه اروپا پس از انقلاب فراز و نشیب زیادی را پشت سر گذارده است. از روزهای جنگ تا لحظات خاکستری فراخواندن سفرا طی حوادث دادگاه میکونوس و مسأله سلمان رشدی و در نهایت بازگشت به شرایط کم و بیش عادی در روابط و گفت وگوهای سازنده از حرکت‌های مهم اتحادیه در برابر ایران بوده است. در این میان نقش انگلستان در سیاستگذاری اتحادیه نسبت به ایران از اهمیت شایانی برخوردار است زیرا انگلستان از دیرباز نقش بسیار مهمی را در معادلات بینﺍلمللی ایفا کرده است. این کشور سالهای مدیدی تحت عنوان امپراطوری بریتانیا به عنوان یکی از قدرتهای استعماری جهان شناخته می‌شد.

در کل ﻣﻰتوان گفت، سیاست خارجی اتحادیه اروپا نسبت به ج.ا.ایران به دلیل تأثیرگذاری متغیرهای سیاسی متفاوت، طی سه دهه گذشته همواره با فراز و نشیب‌هایی مواجه بوده است که پیچیدگی آن را تشدید نموده‌است. علت اصلی این امر را باید نتیجه تأثیرگذاری متقابل چند عامل و متغیر مهم دانست: روندهای سیاسی داخلی و هویت و منافع تاریخی انگلیس؛ فرصت‌ها و مزیت‌های ج.ا.ایران برای اتحادیه اروپا؛ سیاست خصمانه امریکا نسبت به ایران و تأثیر آن بر روابط اروپا با ایران؛ و نقش انگلستان در ارتباط میان دوسوی آتلانتیک (اروپای بدنبال روابط با ایران و ایالات متحده بدنبال انزوای سیاسی ایران). روشن است که در عمل، ترکیب آثار این متغیرها بر پیچیدگی درک و دریافت عینی نقش انگلستان در سیاست اتحادیه اروپا نسبت به ایران می‌افزاید.

درمجموع، پارادایم پیچیدة روابط ایران و اتحادیه بی تأثیر از نقش و جایگاه برجسته انگلستان نبوده و نیست. اما این نقش انگلستان در سیاستگذاری اتحادیه اروپا در قبال ایران را چگونه می توان به بهترین شکلی تبیین و الگوپردازی نمود؟ این پرسشی است که فراروی این پژوهش قرار دارد.

2.علل انتخاب موضوع:

با توجه به این که اتحادیه اروپا به یکی از بازیگران بسیار مهم نظام بین الملل تبدیل شده و بررسی سیاستگذاریهای این اتحادیه بر ایران و سیاست خارجی ایران توجه پژوهشگر حاضر را به این مسئله جلب نمود و با توجه به این که انگلستان از دیر باز از جمله کشورهایی بوده که همواره در سیاست خارجی ایران و منطقه نقش همهی ایفا نموده بررسی جایگاه این کشور بر اتحادیه اروپا به عنوان یکی از اعضای موثر این اتحادیه از جمله مواردی بود که باید مورد واکاوی و کنکاش قرار ﻣﻰگرفت و با توجه به فقدان پژوهش کاربردی در این زمینه انجام کار پژوهشی در این زمینه حائز اهمیت ﻣﻰباشد.

هدف این تحقیق شامل بررسی تأثیر انگلستان بر سیاستگذاری اتحادیه اروپا در قبال ایران است و ضرورت ارائه راه حل برای این مسئله از جمله مسایلی بود که مورد توجه محقق حاضر قرار گرفته است.

3.بررسی متون موجود:

هر چند در ارتباط با عنوان تحقیق مقاله و منبع زیادی موجود نیست اما در ارتباط با اجزا مختلف پژوهش به صورت جداگانه آثار زیادی موجود است. به عنوان نمونه،‌ در زمینه اتحادیه اروپایی تا- کنون کتابها و مقالات بسیاری به رشته نگارش در آمده است مانند: «ساختار وحقوق اتحادیه اروپایی» اثر عباس کد خدایی، که به بررسی ساختار و همچنین نحوه عملکرد اتحادیه اروپایی و سیستم حاکم بر آن به صورت مفصلی بحث شده است. و از آنجا که در موضوع پژوهش ما سیستم و عوامل موثر در سیاستگذاری اتحادیه اروپا حایز اهمیت است، این اثر راهنمای خوبی در این زمینه است. مقاله ارزشمندی از آقای سعید خالو زاده و داوود کیانی در زمینه «اتحادیه اروپا و نظام بینﺍلملل» به رشته تحریر در آمده این مقاله به بررسی عوامل موثر در سیاست گذاری جهانی اروپا پرداخته و همچنین مشکلات سر راه این اتحادیه در زمینه سیاستگذاری خارجی را بررسی کرده و در همین راستا ضمن بررسی اتحادیه اروپایی در نظام جهانی، مدل تصمیم گیری حاکم بر این اتحادیه را بررسی نموده است که این مسئله هم تا حدود زیادی به کار ما کمک ﻣﻰکند تا عوامل موثر بر سیاستگذاری اتحادیه را بررسی کنیم. در ارتباط با جایگاه انگلستان در اتحادیه اروپایی هم آثار زیادی در زبان فارسی موجود است، کتابی به نام «مواضع انگلستان در قبال روند وحدت اروپا» در سال 1375 به چاپ رسانده است، که در این کتاب به صورت مفصلی مواضع انگلستان به روند وحدت اروپا تشریح شده که با بررسی این روند ﻣﻰتوان از مواضع قدرت انگلستان در اتحادیه به خوبی آگاه شد. در زمینه روابط ایران و اتحادیه اروپایی نیز دو جلد کتاب که متشکل از مقالات گوناگون در زمینه روابط ایران و اتحادیه است در مجموعه کتابهای «کتاب اروپا» توسط موسسه فرهنگی ابرار معاصر منتشر شده که اطلاعات بسیار خوبی در زمینه روابط و رویکردهای ایران و اتحادیه به دست ﻣﻰدهد، هر چند به نقش قدرتهای اروپایی در این مجموعه کمتر توجه شده است. آقای محمد سهرابی نیز در مقالهﺍی تحت عنوان «امنیت انرژی اروپا: نقش ایران» هم به تأثیری که ایران در تأمین انرژی اروپا دارد به روابط ایران و اروپا بیشتر بعدی اقتصادی داده است هر چند که در این مقاله کمتر به فاکتور سیاسی توجه شده است، اما نقش انرژی را در روابط ایران و اتحادیه ﻧﻣﻰتوان نادیده گرفت.

به زبان انگلیسی نیز هرچند در ارتباط با عنوان موضوع به صورت مستقیم و جامع پرداخته نشده اما موضوعات ارزشمندی که غیرمستقیم با پژوهش حاضر در ارتباط است موجود است، نظیر: Theoretical and Practical Approach in Britain’s Foreign Policy on Iran نوشته دکتر مهدی حسینی متین چاپ شده در مجله The Iranian Journal of International Affairs Vol.XXI, No. 1-2:73-99که در بهار 2009 به چاپ رسیده و به بررسی رویکردهای سیاسی و نظری سیاست خارجی ایران و انگلستان پرداخته است و تا حدود زیادی راهگشای موضوع ﻣﻰباشد زیرا هدف ما که بررسی جایگاه انگلستان در اتحادیه اروپایی در قبال ایران است، ابتدا مستلزم روشن شدن روابط انگلستان و اتحادیه اروپایی است و در کتاب European Strategy به قلم دیویدکمرون از سیاست دوگانه بریتانیا در سیاست داخلی و خارجیﺍش صحبت شده که شامل نقشه امپراطوری جهانی و اروپا محوریﺍش صحبت شده است در پژوهشی تحت عنوان A British Agenda for Europe نوشته استفن وال که در سایت قابل دسترسی است و به مناسبت کمسیون پنجاهمین گزارش اروپا: سیاست استنباطی بریتانیا به نگارش در آمده و وی در مورد برنامه بریتانیایی اروپا صحبت به میان آورده است که چارچوب بحث را درباره جایگاه انگلستان در اتحادیه اروپایی قرار داده است که قالب بحثش سیاست عمومی و قانونی است که در نهایت یک مسئله کاملاً منطقی است. همچنین کتابی تحت عنوان Can EU diplomacy stop Iran’s nuclear programme نوشته مارک لئونارد موجود است که در آگوست سال 2005 منتشر شده و در این کتاب ضمن بررسی رویکرد اتحادیه به مسئله هستهﺍی ایران اشاراتی هم به جهت گیری عمومی اتحادیه اروپایی در قبال ایران شده است. یکی دیگر از کتابهایی که در ارتباط با موضوع ما قرارا دارد کتابی تحت عنوان Between Europe and America: The Future of British politics که در سال 2003 به چاپ رسیده و یکی دیگر از آثاری است که خیلی به نقش آمریکا در سیاستگذاریهای انگلستان و در جهتﮔﯿﺮیﺍش نسبت به اتحادیه اروپا تأکید کرده است.

4.سوال اصلی:

با توجه به اینکه روند سیاستگذاری اتحادیه اروپا شاهدی براین مدعاست که انگلستان تأثیر به سزایی بر سیاستگذاری اتحادیه اروپا در قبال ایران ایفا نموده است این سوال به عنوان سوال اصلی مطرح میشود که، انگلستان چه تأثیری بر روند سیاستگذاریهای اتحادیه اروپا در قبال ایران دارد؟

در همین راستا سوالات دیگری هم پیش میآید که میتوان به عنوان سوالاتی فرعی در جهت رسیدن به پاسخ سوال اصلی مطرح نمود به عنوان نمونه: روابط ایران با اتحادیه چگونه بوده و تحت تأثیر چه عواملی قرار داشته است؟ همچنین روابط ایران و انگلیس چگونه بوده و چه روندی را طی کرده و تحت تأثیر چه عواملی قرار داشته است؟ پاسخگویی به این سوالات میتواند ما را تا حدودی به پاسخ دادن به سوال اصلی نزدیک کند و افقهای روشنی را برای پاسخ به سوال اصلی در پیش روی ما قرار دهد. با بررسی روابط دو جانبه ایران و اتحادیه اروپا و انگلستان ما تا حدود زیادی به پاسخ دهی به این سوال نزدیک خواهیم شد.

5. فر ضیه اصلی:

انگلستان جایگاه تأثیر گذاری بر روند سیاستگذاریهای منفی اتحادیه اروپا در قبال ایران ایفا نموده است.

6.تعریف مفاهیم:

سیاست خارجی:عبارتاستاز : خطمشیوروشیکهدولتدربرخوردباامورومسایلخارجازکشوربرایحفظحاکمیتودفاعازموجودیتومنافعخوداتّخاذمیکند

همکاری منطقهای: علاقهبههمکاریمنطقهایازدیربازدرجهانوجودداشتهاست،ولیروندتحوّلاتجهانی،بخصوصپسازجنگدوم،اینگرایشراتشدیدنمود. اینهمکاریهادراشکالگوناگونودرجاتمتفاوت،درهمهزمینههایسیاسی،اقتصادی،امنیتیواجتماعیویاترکیبیازآنهاشکلگرفتهاند.

روابط اقتصادی:روابطکشورهادرابعادمختلفاقتصادی،سیاسی،نظامیوامنیتیوفرهنگیبهقراریمیباشدکهازمیانآنها،روابطاقتصادیدرسطحیبسیاروسیعوگستردهقرارداردوجایگاهمهمینیزدرروابطمتقابلدولتهایافتهاست. ایجادواستمرارایننوعروابط،تنهادرگروهماهنگیوهمکاریبودهونمیتواندبرمبنایزورتنظیمشود. چانهزنی،مذاکره،بدهوبستان،امتیازدادنوامتیازگرفتن،مناسبتترینراهکارهایمناسباتاقتصادیمیباشند.

امنیت بینالمللی: حالتی است که در آن قدرت‌ها در حالت تعادل و بدون دست‌یازی به قلمرو یکدیگر به سر برند و وضع موجود در خطر نیفتد و تهدیدی موجودیت کشورها را تهدید ننماید.

7.عملیاتی کردن مفاهیم:

شاخصهای سیاستگذاری منفی اتحادیه اروپا در قبال ایران:

مسئله سلمان رشدی و فراخواندن سفرای اعضای اتحادیه اروپا از ایران
موضع گیریهای اتحادیه اروپا در قبال ایران در مسایل تروریسم، سلاحهای کشتار جمعی
مخالفت با روند صلح خاورمیانه(در قالب گفتگوهای انتقادی)و صدور بیانیه ادینبورگ
تعرض انگلستان به آبهای سرزمینی ایران و بازتاب آن در اتحادیه اروپا
موافقتنامه تجارت وهمکاری
مسئله انرژی هسته ای
تحریم اقتصادی

8.روش تحقیق:

روش تحقیق توصیفی تحلیلی است، که با تکیه بر مدارک موجود در کتب و مقالات فارسی و انگلیسی و مطالب دانلود شده از اینترنت و به روش کتابخانهای سعی شده با بهره گرفتن از واقعیات و برداشتهای عینی و داده های موجود جایگاه ویژه انگلستان در سیاستگذاری اتحادیه در قبال ایران را مورد بررسی قرار دهد.

9.سازماندهی تحقیق:

اینپژوهشبهچهارفصلمجزاتقسیم ﻣﻰشود. درفصلاول به کلیات پرداخته شده و در فصل دوم تلاش شدهروابطایرانواتحادیهاروپاباجمهوریاسلامیایرانرابررسیوموردتحلیلقراردهدکهاینشاملبخشهایمختلفیازتاریخچهروابطاتحادیهاروپاوایرانوموانعوچالشهایهمکاریوهمچنینتحلیلوروندپیوستاینکشورصلبهایناتحادیهمیشودودریکبخشسعی ﻣﻰشودنقشتاریخیاتحادیهاروپادرخاورمیانهوبهخصوصایرانموردبررسیقرارگیردودرفصلسومبه روابط ایران و انگلستان و اتحادیه و انگلستان پداخته خواهد شد.درنهایتدرفصلپایانیبهبررسیجایگاهانگلستاندرسیاستگداریاتحادیهاروپادرقبالایرانخواهیمپرداختکهدراینفصلشاخصهاییازسیاستگذاریاتحادیهاروپادرقبالایرانرابهصورتگزینشیانتخابوبهبررسیجایگاهانگلستاندراینسیاستگذاریهاخواهیمپرداخت. در نهایت نیز به ارائه نتیجه گیریی پژوهش پرداخته خواهد شد.

[1] www.Chatham House.org.uk, Middle East Report, Oct. 2005. p. 42.

دریافت فایل

جایگاه انگلستان در سیاستگذاری اتحادیه اروپا در قبال ایران...

یاهو مارکت شنبه 25 آذر 1396 ساعت 05:25

0 نظر

پروژه برآورد هزینه های یک طرح حسابداری پیمانکاری – حسابداری

توضیحات :

حسابداری پیمانکاری یکی از مقولاتی است که مراجع حرفه ای، پژوهشگران و مؤلفان حسابداری در کشورهای پیشرفته از دیرباز به عنوان مقوله خاص در حسابداری به آن پرداخته اند و در کشورهای پیشرفته و همچنین در سطح بین المللی استاندارهای حسابداری خاصی برای آن وضع شده است. در کشور ما نیز از سال ها پیش مبحث حسابداری پیمانکاری در کتابها و نشریات گوناگونی مورد بحث قرار گرفته است.

فهرست مطالب :

چکیده مطالب
ارکان اصلی پیمانکاری
انواع قراردادهای پیمانکاری
مراحل اجرای طرح
مرحله اول: مطالعاتی مقدماتی طرح
مرحله دوم: مطالعات تفصیلی طرح
مرحله سوم: اجرای طرح
انعقاد قرارداد پیمانکاری
عملیات اجرایی
تنظیم و پرداخت صورت وضعیت کارها
تحویل موقت
تحویل قطعی
مخارج قبل از انعقاد قرارداد
حسابداری قراردادهای بلند مدت پیمانکار
مخارج پیمان در طول اجرای طرح
انعقاد قرارداد با پیمانکار
عملیات اجرایی
مخارج اجرای طرح بوسیله دفتر مرکزی
دفتر معین پیمانکاری
…..

مشخصات :

تعداد صفحات : ۱۰۰ صفحه
نوع فایل : فایل Word

دریافت فایل

پروژه برآورد هزینه های یک طرح حسابداری پیمانکاری – حسابداری

یاهو مارکت شنبه 25 آذر 1396 ساعت 05:25

0 نظر

پروژه تاثیر گزارش حسابرسی بر بازده سهام – حسابداری

توضیحات :

حسابرسی یک فرایند بررسی است که توان تولید اطلاعات قضاوتی مفید دارد و عموماً منجر به تولید اطلاعات جدید اقتصادی نمی شود ، بلکه می توان ارزش اطلاعات اقتصادی تهیه شده بوسیله فرایند حسابداری را تأیید نمایند و با عدم تأیید خود باعث کاسته شدن ارزش اطلاعات تهیه شده گردد.

فهرست مطالب :

چکیده
مفهوم حسابرسى
تاریخچه
انواع حسابرسی
پیش حسابرسى
کنترل داخلى
کنترل داخلى و عملیات حسابرسى
وظایف حسابرس در مورد کنترل داخلى
کسب اطلاع از کنترلهاى داخلى
برنامه حسابرسى صورتهاى مالى
اسناد پرداختنى
روش هاى کار
اثبات وجود و ارزش
اسناد دریافتنى
روش هاى کار
سرکاربرگها
دفاتر قانونى
رسیدگى ها
تأثیر گزارش حسابرسی بر بازده سهام
نقش حرفه حسابرسی در جامعه
هدف حسابرسی و انواع اظهار نظر حسابرسی
تأثیر اظهار نظرحسابرس بر فعالیت شرکتها
اطلاعات حسابداری و قیمت سهام
ارتباط بین سود و ارزش سهم در شرایط اطمینان و بازار کامل
ارتباط بین سود و ارزش سهام در شرایط عدم اطمینان و بازار ناقص
تاثیر اظهار نظر حسابرسان بر قیمت سهام
مواردی از تحقیقات انجام شده در رابطه با گزارشهای حسابرسیقیمت و بازده سهام
بررسی های آماری
تحلیل یافته ها
آزمون فرضیه
قضاوت و تصمیم گیری
نتیجه بررسی
یادداشت ها
منابع و مأخذ تحقیق

توضیحات :

تعداد صفحات : ۶۰ صفحه
نوع فایل : word

دریافت فایل

پروژه تاثیر گزارش حسابرسی بر بازده سهام – حسابداری

یاهو مارکت شنبه 25 آذر 1396 ساعت 05:24

0 نظر

ترجمه کامل درس زبان تخصصی کارشناسی ارشد مدیریت دولتی

در این بخش پک کامل جزوه زبان تخصصی کارشناسی ارشد مدیریت که شامل ترجمه جزوه کل درس زبان تخصصی کارشناسی ارشد مدیریت دولتی و کلیه گرایشهای دانشگاه های پیام نور و دیگر دانشگاه ها از جزوه دکتر شهربانو ثمربخش تهرانی و طاهره فیضی با فرمت PDF در 104 صفحه به همراه جزوه انگلیسی در 196 صفحه و همچنین سوالات تستی زبان تخصصی دکتر شهربانو ثمربخش و طاهره فیضی در 38 صفحه می باشد را در اختیار دانشجویان عزیز قرار داده ایم ،در صورت تمایل می توانید این فایل را از فروشگاه خریداری و دانلود نمایید.

دریافت فایل

ترجمه کامل درس زبان تخصصی کارشناسی ارشد مدیریت دولتی

یاهو مارکت شنبه 25 آذر 1396 ساعت 05:24

0 نظر

جایگاه انرژی در سیاست خارجی ترکمنستان و تأثیرآن در روابط با ایران...

چکیده

امروزه در تجارت جهانی، نفت و گاز، کالایی با اهمیت راهبردی هستند و در این میان شاهد وابستگی متقابل میان تولیدکنندگان و مصرف کنندگان، این کالای راهبردی هستیم. ترکمنستان، به عنوان یکی از دارندگان غنی ذخایر هیدروکربنی، پس از استقلال بهره‌برداری از ذخایر هیدروکربنی‌اش را، به عنوان پشتوانه اصلی سیاست خارجی خود برگزید و عامل انرژی، یکی از تأثیرگذارترین عوامل بر سیاست خارجی این کشور می‌باشد و این کشور، هر چند در زمینه سیاسی، عمدتا رویکرد بیطرفی را در پیش گرفت، اما در موضوعات اقتصادی، به خصوص انرژی، یکی از کشورهای فعال است. ترکمنستان، یکی از تولیدکنندگان بزرگ انرژی بوده و با توجه به شکاف فزاینده میان تولید و مصرف داخلی، این کشور نقش مهمی در آینده بازارهای انرژی جهان، به خصوص گاز ایفاء خواهد نمود. پس از انتخاب بردی‌محمداف، به ریاست جمهوری این کشور، سیاست تنوع‌سازی مسیرهای خطوط انتقال انرژی بسیار موفق عمل کرد و منجر به توسعه‌ی روابط این کشور با سایر کشورها شد. سایر کشورها نیز به دلیل نیاز رو به رشد انرژی خود خواهان همکاری در زمینه انرژی با ترکمنستان می‌باشند و با توجه به اهمیت انرژی در سیاست خارجی این کشور، سوال مورد بررسی در این پژوهش این است که،انرژی از چه جایگاهی در سیاست خارجی ترکمنستان و روابط آن با جمهوری اسلامی ایران برخوردار است؟ فرضیه پیشنهادی این است که، انرژی از اهمیت راهبردی در سیاست خارجی ترکمنستان برخوردار است.

فهرست مطالب

فصل1: کلیات تحقیق1

1-1 بیان مسأله2

2-1 سؤال اصلی4

3-1 فرضیه اصلی4

4-1 متغیر مستقل4

5-1 متغیر وابسته4

6-1 پیشینه تحقیق4

7-1 تعاریف نظری و عملیاتی6

8-1 هدف پژوهش10

9-1 اهمیت پژوهش10

10-1 روش پژوهش11

11-1 سازماندهی پژوهش11

فصل 2: چارچوب نظری13

1-2 مقدمه14

2-2 رابطه بین اقتصاد و سیاست15

3-2 زمینه شکل گیری نظریه وابستگی متقابل16

عنوان صفحه

5-2 تعریف وابستگی متقابل21

6-2 ویژگی های مدل وابستگی متقابل23

7-2 وابستگی یا وابستگی متقابل23

8-2 همگرایی یا وابستگی متقابل؟....................................................................................................24

9-2 مفاهیم بنیادین نظریه وابستگی متقابل........................................................................................25

1-9-2 وابستگی متقابل.................................................................................................................25

2-9-2 قدرت................................................................................................................................25

3-9-2 هزینه.................................................................................................................................26

4-9-2 حساسیت و آسیب پذیری..................................................................................................27

5-9-2 تقارن و عدم تقارن.............................................................................................................27

10-2 جمع‌بندی...................................................................................................................................31

فصل 3: اقتصاد انرژی ترکمنستان و راهبردهای این کشور در حوزه انرژی.................................32

1-3 مقدمه...........................................................................................................................................33

2-3 ذخایر انرژی حوزه دریای خزر....................................................................................................34

3-3 گاز طبیعی ترکمنستان...................................................................................................................36

عنوان صفحه

4-3 نفت ترکمنستان............................................................................................................................39

5-3 شرکت های خارجی فعال در صنعت نفت ترکمنستان.................................................................42

6-3 شرکت های داخلی فعال در بخش نفت و گاز.............................................................................43

7-3 مسیرهای انتقال گاز ترکمنستان....................................................................................................43

1-7-3 خط لوله آسیای مرکزی-مرکز (CAC)...............................................................................44

2-7-3 خط لوله ماورای خزر...........................................................................................................45

3-7-3 خط لوله ناباکو......................................................................................................................46

4-7-3 خط لوله ماورای افغان (تاپی )..............................................................................................48

5-7-3 خط لوله ساحلی دریای خزر...............................................................................................48

6-7-3 خط لوله آسیای مرکزی – چین............................................................................................49

7-7-3 خط لوله آگری.....................................................................................................................50

8-7-3 خط لوله ایران.......................................................................................................................51

8-3 راهبرد انرژی ترکمنستان در دوره ی صفرمراد نیاز اف (2006-1991)......................................52

9-3 راهبرد انرژی ترکمنستان در دوره ی بردی محمد اف (2006 تا 2014).....................................55

1-9-3 افزایش سرمایه گذاری های خارجی..................................................................................57

2-9-3 تنوع سازی مسیرهای انتقال انرژی ترکمنستان....................................................................59

10-3 جمع‌بندی...................................................................................................................................61

فصل 4: تأثیر اقتصاد انرژی ترکمنستان بر سیاست خارجی این کشور...........................................62

1-4 مقدمه..........................................................................................................................................63

عنوان صفحه

2-4 روابط انرژی ترکمنستان و چین..................................................................................................66

1-2-4 خط لوله چین – ترکمنستان................................................................................................67

2-2-4 نقش انرژی در توسعه ی روابط دیپلماتیک ترکمنستان با چین............................................ 69

3-4 روابط انرژی ترکمنستان و روسیه..................................................................................................71

1-3-4 اهمیت گاز ترکمنستان برای روسیه.......................................................................................71

2-3-4 سیاست انرژی ترکمنستان در برابر روسیه از استقلال تا 2014.............................................73

4-4 روابط انرژی ترکمنستان و پاکستان................................................................................................79

1-4-4 تقاضای گاز طبیعی در پاکستان............................................................................................80

2-4-4 خط لوله تاپی و توسعه ی روابط دیپلماتیک ترکمنستان با پاکستان.....................................82

5-4 روابط انرژی ترکمنستان و افغانستان............................................................................................83

1-5-4 حضور در بازار رو به رشد افغانستان....................................................................................83

2-5-4 خط لوله تاپی و میزبانی ترکمنستان جهت مذاکرات صلح گروه‌های افغان، تحت نظارت سازمان ملل متحد.....................................................................................................................................84

6-4 خط لوله تاپی................................................................................................................................85

7-4 روابط انرژی ترکمنستان و اتحادیه اروپا........................................................................................88

1-7-4حضور ترکمنستان در پروژه خط لوله ناباکو..........................................................................92

2-7-4نقش انرژی در توسعه ی روابط دیپلماتیکی ترکمنستان با اتحادیه اروپا..............................96

عنوان صفحه

8-4 روابط انرژی ترکمنستان و ترکیه....................................................................................................98

9-4 جمع‌بندی....................................................................................................................................102

فصل 5: تأثیر عامل انرژی، بر روابط ایران و ترکمنستان..............................................................103

1-5 مقدمه..........................................................................................................................................104

2-5 اهمیت موقعیت ژئوپلیتیکی ایران و ترکمنستان در توسعه‌ی روابط...........................................104

3-5 روابط ایران و ترکمنستان پس از فروپاشی شوروی....................................................................106

4-5 منابع انرژی ایران.........................................................................................................................112

5-5 همکاری‌های ایران و ترکمنستان در زمینه نفت و گاز.................................................................114

1-5-5 همکاری‌های نفتی دو کشور................................................................................................115

1-1-5-5 معاوضه نفت (سوآپ)..................................................................................................117

2-5-5 همکاری‌های دو کشور در زمینه گاز طبیعی .......................................................................119

1-2-5-5 پروژه انتقال گاز ترکمنستان به اروپا از طریق ایران و ترکیه..........................................120

2-2-5-5 خط لوله کربچه- کردکوی............................................................................................121

3-2-5-5 خط لوله دوم صادرات گاز ترکمنستان به ایران.............................................................122

4-2-5-5ایجاد چالش در روابط گازی ایران و ترکمنستان..........................................................124

1-4-2-5-5 ترکمنستان و بازی روسی....................................................................................124

2-4-2-5-5 تحریم‌های آمریکا علیه بخش انرژی ایران و تأثیر آن بر صادرات گاز ترکمنستان به ایران.......................................................................................................................................................125

6-5 جمع‌بندی.................................................................................................................................129

7-5 نتیجه‌گیری.................................................................................................................................130

فهرست جدول‌ها

عنوان صفحه

جدول شماره 3-1..............................................................................................................................35

جدول شماره 3-2..............................................................................................................................38

جدول شماره 3-3..............................................................................................................................38

جدول شماره 3-4..............................................................................................................................41

جدول شماره 3-5..............................................................................................................................41

جدول شماره 4-1..............................................................................................................................73

فهرست شکل‌ها

عنوان صفحه

شکل شماره 3-1................................................................................................................................36

شکل شماره 4-1................................................................................................................................71

شکل شماره 4-2................................................................................................................................88

شکل شماره 4-3................................................................................................................................96

شکل شماره 5-1..............................................................................................................................114

فصل 1

کلیات تحقیق

1-1 بیان مسأله

انرژی، به عنوان یکی از مهم‌ترین چالش‌های جهان معاصر، از درجه اهمیت روبه رشدی در معادلات اقتصادی و سیاسی برخوردار است. بسیاری کماکان بر این باورند که علت اصلی مناقشات یکصد سال گذشته، ناشی از پیدایش این ماده حیاتی در جهان و ورود آن به معادلات سیاسی و رقابت‌های پایان‌ناپذیر قدرت‌ها برای تسلط بر مناطق و کشورهای دارای این دردسر بزرگ است، با گذشت زمان نه تنها از درجه اهمیت انرژی در ساختار روابط بین‌الملل کاسته نشده است، بلکه هر روز بر میزان پیچیدگی و افزایش درجه ریسک و نزاع برای تسلط بر این منابع افزوده شده است. امروزه با پیشرفت علوم و فنون، سوخت‌های فسیلی نفت و گاز از اهمیت قابل ملاحظه‌ای برخوردار شده‌اند. پایان جنگ سرد و فروپاشی شوروی، علاوه بر آنکه سیاست بین‌الملل را به کلی دگرگون ساخت، تغییرات وسیع ژئوپلیتیکی در بخش اعظم اوراسیا پدید آورد، که بر هم خوردن ژئوپلیتیک آسیای مرکزی و قفقاز، برجسته‌ترین نمود این تغییر بود. تحول ژئوپلیتیکی یاد شده، به نوبه خود پیامدهایی در سیاست و اقتصاد جهانی، از خود بر جای گذاشت که شکل‌گیری قطب جدید ژئواکونومیک در منطقه هارتلند، از آن جمله می‌باشد. به دنبال آن بازی بزرگ قدرت در منطقه آغاز شد، که شباهت‌هایی جدی با بازی بزرگ قرن نوزدهم بین انگلستان و روسیه در آسیای مرکزی، داشت اما این بار ژئوپلیتیک انرژی، نقطه ثقل بازی جدید را تشکیل می‌داد. در بازی بزرگ جدید، قدرتهای فرامنطقه‌ای آمریکا و اتحادیه اروپا، به رقابت با هژمون‌های منطقه‌ای روسیه و چین، مبادرت کرده و منافع سیاسی، امنیتی و اقتصادی خود را در کنار هم تعقیب نمودند. اما این بازی ضلع دیگری هم دارد، و آن کشورهای دارای ثروت انرژی در آسیای مرکزی و قفقاز می‌باشد که برای دست‌یابی به اهدافی چون کسب قدرت، حفظ استقلال و تمامیت ‌ارضی و حل مناقشات قومی، بهره‌برداری از سوخت‌های هیدروکربنی را، به پشتوانه‌ی اصلی سیاست خارجی خود تبدیل کرده اند. از زمان فروپاشی شوروی، وجود ذخایر طبیعی در تعدادی از کشورهای منطقه، به عنوان عاملی مهم در پیشرفت اقتصادی و هموار کردن مسیر استقلال واقعی، مورد توجه قرار گرفت که یکی از این کشورها، ترکمنستان می‌باشد.

کشور ترکمنستان، با مساحت 488100 کیلومتر مربع، پس از قزاقستان، وسیع‌ترین کشور در منطقه‌ی آسیای مرکزی است و از لحاظ جغرافیایی، در قسمت جنوب غربی منطقه واز غرب به دریای خزر، از جنوب به ایران، از جنوب شرق به افغانستان، از شمال شرقی به ازبکستان و از شمال به قزاقستان محدود است. ترکمنستان در میان پنج کشور آسیای مرکزی، تنها سرزمینی است که با ایران مرز مشترک دارد، این ارتباط از ناحیه شمال شرق و از طریق استان‌های خراسان، گلستان و مازندران برقرار می‌شود. رود اترک، کوه‌های هزار مسجد (کپه داغ ) و ترکمن‌صحرا، مرزهای طبیعی ایران و ترکمنستان را، تشکیل می‌دهند. موقعیت جغرافیایی ترکمنستان، باعث شده این کشور به دروازه‌ی آسیای مرکزی تبدیل گردد. واقع شدن در مسیر جاده ابریشم، که خاور دور را به اروپا متصل می کند، مجاورت با دریای خزر، امکان ارتباط با خلیج فارس و اقیانوس هند از طریق ایران و پاکستان.[1]

مهم‌ترین منابع نفت و گاز آسیای مرکزی و قفقاز، در پنج نقطه‌ی مهم قرار دارند؛ شمال دریای خزر، جنوب دریای خزر، شمال اوست یورت و منقشلاق و حوزه‌ی آمودریا. ترکمنستان، در بخش جنوبی خزر قرار دارد و بخش‌هایی از آمودریا را نیز در در خود دارد. اساس و پایه‌ی انرژی ترکمنستان را، علاوه بر منابع نفتی آن، عمدتا گاز طبیعی تشکیل می‌دهد. در سال‌های اخیر، گاز طبیعی به یکی از مهم‌ترین منابع جهانی انرژی تبدیل شده و از ساختی بومی که در بازارهای محدود منطقه‌ای مصرف می‌شد، به کالایی مهم در تجارت بین‌المللی، مبدل شده است. بسیاری از کارشناسان انرژی، گاز را سوخت آینده می‌دانند. سوختی ارزان که به علت ناهمسانی بهای آن با دیگر سوخت های فسیلی، ذخایر درخور توجه و همچنین پاکیزگی و نداشتن آلایندگی سنگین زیست محیطی، جایگاه بسیار مهمی در آینده خواهد داشت. طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، حداقل تا سال 2020، گاز طبیعی بهترین گزینه به عنوان سوخت جایگزین نفت خواهد بود. در رابطه با کشور ترکمنستان، منابع گازی آن، در مقایسه با منابع نفتی آن بسیار غنی است و کشف یک میدان جدید گازی در ترکمنستان در سال 2008، به نام "یولوتان جنوبی – عثمان" اهمیت گاز ترکمنستان را بیشتر نمود، ذخایر این میدان 14 تریلیون متر مکعب بر آورد شده است، که دومین میدان گازی بزرگ دنیا بعد از پارس جنوبی است. ترکمنستان پس از روسیه، ایران و قطر چهارمین ذخایر گاز را در اختیار دارد. توجه به این ظرفیت بالا اهمیت این کشور را در معادلات جهانی انرژی برای ما روشن می‌کند. تجارت انرژی، 10 درصد تجارت جهانی را به خود اختصاص می‌دهد، از این رو برای ترکمنستان، که اقتصاد آن وابستگی زیادی به انرژی و صادرات آن دارد در عرصه‌ی سیاست خارجی، انرژی در اولویت آن قرار دارد و موجب جایگاه برتر آن در میان قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای شده است و در صدد توسعه‌ی روابط با این کشورهاست. از جمله کشورهایی که در این عرصه با ترکمنستان همکاری دارند: روسیه، اتحادیه اروپا، چین، افغانستان، ترکیه، پاکستان می‌باشند. در این جا ما درصدد بررسی روابط ترکمنستان با این کشورها در عرصه‌ی سیاست خارجی و تأثیر‌گذاری عامل انرژی، بر توسعه‌ی روابط این کشور با کشورهای مورد بحث و هستیم. علاوه بر این رویکرد‌ها و تصمیم‌گیری‌های دو رئیس جمهور این کشور پس از استقلال، یعنی صفرمراد نیاز‌اف سپس بردی‌محمد‌اف در زمینه‌ی انرژی بررسی خواهد شد و بخش دیگر پژوهش، تأثیرگذاری عامل انرژی در روابط ایران و ترکمنستان پس از استقلال این کشور را در بر می‌گیرد و با اعمال تحریم‌های آمریکا علیه ایران در واکنش به برنامه هسته‌ای ایران، تأثیر‌گذاری تحریم‌ها بر روابط انرژی دو کشور بررسی خواهد شد.

2-1 سوال اصلی

انرژی، از چه جایگاهی در سیاست خارجی ترکمنستان و روابط آن با جمهوری اسلامی ایران برخوردار است؟

3-1 فرضیه اصلی

با توجه به منابع غنی نفت و گاز در ترکمنستان و وابستگی زیاد اقتصاد این کشور به درآمدهای حاصل از آن، انرژی اهمیت راهبردی در سیاست خارجی ترکمنستان و تعاملات این کشور با جمهوری اسلامی ایران دارد.

4-1 متغیر مستقل: انرژی

5-1 متغیر وابسته: روابط ترکمنستان با ایران

6-1 پیشینه‌ی تحقیق

در رابطه با موضوع جایگاه انرژی در سیاست خارجی ترکمنستان و تأثیر آن در روابط با ایران، از جمله کارهای صورت گرفته در ارتباط با این پژوهش:

روسیه و ترکمنستان در بازی بزرگ انرژی آسیای مرکزی؛ از حمیدرضا عزیزی، در این کتاب، به بررسی سیاست خارجی و روابط خارجی روسیه با غرب، آسیا و نهایتا کشورهای خارج نزدیک، شامل جمهوری‌های سابق اتحاد شوروی پرداخته شده است و به تغییرات صورت گرفته در عرصه‌ی سیاست خارجی این کشور پس از فروپاشی شوروی، اشاره شده است و اینکه سه گفتمان "اروآتلانتیک‌گرایی"، "اوراسیاگرایی" و "ملی‌گرایی" هریک در دوره‌هایی توانستند، جهت‌گیری سیاست‌ خارجی روسیه را شکل‌دهند و نهایتا روابط دو کشور ترکمنستان و روسیه، طی چند دوره تا سال 2011 بررسی می‌شود. در این کتاب، به شکل موردی بیشتر به نقش روسیه، اشاره شده است و سایر کشورهای مورد بررسی در این پژوهش را در برنمی‌گیرد.
نقش عامل انرژی در روابط ایران و ترکمنستان؛ از حمید رضا عزیزی، این مقاله، روابط انرژی ایران و ترکمنستان تا سال 2009 را در بر می‌گیرد و اشاره‌ای به روابط دو کشور، بعد از اعمال تحریم‌ها بر ایران نشده است و لذا مباحث جدید تا سال 2014 را در برنمی‌گیرد.
روابط ایران و کشورهای آسیای مرکزی: روند ها و چشم اندازها؛ از مهدی سنایی، در این کتاب علاوه بر مباحث اقتصادی، مباحث فرهنگی و سیاسی ایران، با این کشورها نیز بررسی شده است و اشاره‌ی چندانی به بحث انرژی درروابط دو کشور ایران و ترکمنستان نشده است و تمرکز بیشتر بحث بر روابط اقتصادی است.
مطالعه تطبیقی رهیافت‌های امنیت انرژی چین و ژاپن در آسیای مرکزی؛ از الهه کولایی، در این مقاله به جذابیت‌های منطقه برای دو کشور چین و ژاپن در حوزه‌ی انرژی، پس از حوادث 11 سپتامبر و رهیافت‌های امنیتی دو کشورچین و ژاپن در زمینه‌ی انرژی، در کل منطقه‌ی آسیای مرکزی، اشاره شده است و به کشور ترکمنستان، به عنوان یکی از کشورهای منطقه، اشاراتی جزئی شده است.
سیاست خارجی ترکمنستان؛[2]از ریچارد پامفرت؛[3]در این مقاله، نویسنده به بررسی سیاست خارجی ترکمنستان در حوزه‌های اقتصادی و سیاسی پرداخته و لذا مباحث مربوط به انرژی در بخش اقتصادی، بخشی از مقاله را تشکیل می‌دهد و این مباحث شامل دوره‌ی ریاست جمهوری صفرمراد نیاز‌اف و دو سال اول ریاست جمهوری بردی‌محمد‌اف می‌شود و سیاست‌های انرژی این کشور در دوره‌ی جدید بعد از فوت مراد ترکمن‌باشی را در برنمی‌گیرد.
تجزیه و تحلیل سیاست خارجی ترکمنستان، در دوره‌ی بردی‌محمد‌اف؛[4] از لوکا آنسه‌شی،[5] این مقاله شامل دو بخش است. در بخش اول مقاله، نویسنده به بررسی سیاست خارجی ترکمنستان در دوره‌ی صفر‌مراد نیاز‌اف و ارزیابی سیاست خارجی او پرداخته است و مباحث مربوط به انرژی، بخش کمی از بحث را شامل می شود. در بخش دوم مقاله نیز، به چندجانبه‌گرایی، در دوره‌ی پس از صفرمراد نیاز‌اف و روی کارآمدن بردی‌محمد‌اف، به عنوان رئیس جمهور جدید این کشور و اصلاحات انجام شده توسط او پرداخته شده است و صرفا دو سال اول ریاست جمهوری او را دربر می‌گیرد.

از آنجا که هدف این پژوهش، بررسی همکاری‌های صورت گرفته در زمینه‌ی انرژی در عرصه‌ی سیاست خارجی ترکمنستان، علاوه بر روسیه و ایران، با چندین کشور دیگر مانند چین، ترکیه، پاکستان، افغانستان، ترکیه و اتحادیه اروپا و اهمیتی که این کشور در عرصه‌ی سیاست خارجی، به واسطه‌ی منابع غنی انرژی، برای این کشورها دارد، منابع موجود کمتر به طور مستقل به تأثیرگذاری عامل انرژی بر سیاست خارجی ترکمنستان پرداخته‌اند.

7-1 تعاریف نظری و عملیاتی

1-7-1 انرژی

انرژی،یکی از اصلی‌ترین نیازهای جوامع انسانی امروز است، که نه تنها بر بسیاری از منازعات و روابط میان دولت‌ها تأثیرگذار است، بلکه می‌توان گفت بسیاری از مناقشه‌ها و تعامل‌ها، اساسا به علت دست‌یابی به آن به وقوع می‌پیوندد. موضوع انرژی، به دلیل نقش تعیین‌کننده‌ای که در اقتصاد جهان معاصر دارد، همواره یکی از مهمترین موضوعات مورد توجه سیاست‌مداران در کشورهای مختلف بوده است. در این فرآیند، به طور تاریخی کشورهای دارای منابع انرژی و کشورهای طالب منابع انژری، هر یک به گونه‌ای بخش عمده‌ای از ظرفیت‌ها و تواتمندی‌های سیاست خارجی خود را صرف تولید، توزیع و تضمین امنیت انرژی ساخته‌اند.

بی‌شک در دنیای صنعتی امروز، انرژی، یکی از عوامل مهم تأثیرگذار در روابط میان کشورهاست. وجود منابع سرشار و ذخایر انرژی در برخی از کشورها و همین‌طور کمبود انرژی و نیاز شدید به آن در برخی دیگر، باعث شده است تا کشورها درباره سیاست خارجی خودشان و نیز در برقراری روابط با یکدیگر به این متغیر مهم توجه ویژه‌ای داشته باشند.[6] تا به امروز گونه‌های مختلفی از انرژی شناخته شده است، که با توجه به نحوه آزاد سازی و تأثیرگذاری، به دسته‌های مختلفی طبقه‌بندی می‌شوند. از آن جمله می‌توان به انرژی جنبشی، انرژی گرمایی، انرژی الکتریکی، انرژی شیمیایی، انرژی پتانسیل و انرژی هسته‌ای اشاره کرد. در تحقیق حاضر منظور از انرژی سوخت‌های فسیلی است که ذغال سنگ، نفت و گاز طبیعی را شامل می‌شود و در اینجا نفت و گاز طبیعی کشور ترکمنستان مد نظر است.

2-7-1 سیاست خارجی[7]

سیاست خارجی، عبارت است از یک استراتژی یا یک رشته اعمال از پیش طرح‌ریزی شده توسط تصمیم‌گیرندگان حکومتی، که مقصود آن دستیابی به اهدافی معین، در چهارچوب منافع ملی و در محیط بین‌المللی است. به‌طور خلاصه میتوان گفت که سیاست‌خارجی، شامل تعیین و اجرای یک سلسله اهداف و منافع ملی است، که در صحنهی بینالمللی از سوی دولتها انجام میپذیرد. سیاست خارجی میتواند ابتکار عمل یک دولت و یا واکنش آن در قبال کنش دیگر دولتها باشد.[8]

مقوله‌ی سیاست‌ خارجی، از پیچیده‌ترین و گسترده‌ترین مقولات در میان تمامی شاخه‌های علوم اجتماعی است، که ده‌ها و حتی صدها عامل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، تاریخی و تکنیکی در داخل واحد‍‌‌های سیاسی در سطوح مختلف نظام بین‌الملل در آن دخالت مجرد یا متقابل دارند. سیاست خارجی یک کشور نه تنها از عوامل خارجی، که از محیط داخلی نیز تأثیر می‌پذیرد. به عبارت دیگر سیاست خارجی را، می‌توان مجموعه‌ی اهداف و روش‌هایی دانست، که یک دولت در مقابل دول خارجی، در جهت دفاع از منافع ملی خود، دنبال می‌کند. آنچه بیش از هر چیز سیاست خارجی یک کشور را تعیین می‌کند، مفهومی است که به "منافع ملی"، معروف شده است. اهمیت منافع ملی در تعیین سیاست خارجی، به اندازه‌ای است که می‌توان آن را محور سیاست خارجی دانست.[9]

مطالعه سیاست خارجی با مطالعه روابط خارجی، متفاوت است. روابط خارجی، عمدتا به مرور تاریخ و تحولات روابط میان دولت‌ها می‌پردازد. در حالی که در سیاست خارجی، به ریشه‌های درونی در شکل‌گیری سیاست‌ها، چرایی سیاست‌ها، دکترین‌های اجرایی سیاست‌ها و بازتاب سیاست‌های خارجی در روابط بین الملل، پرداخته می‌شود. هر کشوری بر اساس جایگاهی که در نظام بین‌المللی دارد، یا بر اساس ساختار سیاسی حاکم، یا بر اساس قانون اساسی، و یا نقش نخبگان و افراد و نیز نقش محیط اجتماعی، ممکن است سیاست خارجی متفاوتی داشته باشد و به همین دلیل مطالعه سیاست خارجی دولت‌ها نیز متفاوت است. سیاست خارجی دولت‌ها ممکن است، سرچشمه‌های درونی (محیط اجتماعی یک کشور) و یا سرچشمه‌های بیرونی(نظام بین‌الملل) داشته باشد. کشورهای ضعیف، سیاست خارجی‌شان تحت تأثیر نظام بین‌الملل شکل می‌گیرد. در حالی که کشورهای قدرتمند، سیاست خارجی‌شان را از سرچشمه‌های درونی دارند.

3-7-1 منافع ملی[10]

منافع ملی یک کشور، که معمولا توسط دولت تعریف می‌شود، استفاده از آن به عنوان ابزاری جهت تحلیل سیاست خارجی است. در اینجا منافع ملی، حاکی از آن است که چه چیزی برای ملت در رابطه‌اش با سایر کشورها بهترین است. این نوع استفاده از اصطلاح، نه تنها بر تهدید موجود نسبت به ملت از جانب آنارشی بین‌المللی، بلکه بر قید و بند‌های خارجی از جانب پیمان‌ها، منافع و قدرت سایر کشورها و سایر عوامل خارج از کنترل ملت، نظیر جایگاه جغرافیایی و وابستگی به تجارت خارجی، بر سر راه آزادی مانور دولت تأکید می‌کند.[11]

منافع ملی، مفهومی پیچیده و دارای تعاریف مختلف، که ممکن است به مثابه هدفهای اولیه و همیشگی کشور تعریف گردد. کراسنر، منافع ملی را گزینه‌ای گریز ناپذیر محسوب می‌دارد و به کلام لرد پالمرسون، منافع ملی، معیارهای جاودانی در حوزه‌ی سیاست خارجی است. او معتقد است که، ما تعهد ابدی نداریم، بلکه منافع ملی برای ما ابدی است و وظیفه ما پیروی از آن است. دیوید سینگر نیز، می‌گوید: منفعت ملی، چشم‌انداز مهمی است که غالب ما جهان را در آن می‌بینیم، دشمنان را با آن شناخته و محکوم می‌کنیم، شهروندان‌مان را با استناد به آن تابع خود می‌سازیم، اعمالمان را به واسطه آن تأیید اخلاقی نموده و کارایی می‌بخشیم.[12] منافع ملی، هر تعریفی که داشته باشد در برگیرنده نکات زیر است:

منافع ملی، راهنما و انگیزه اصلی اعمال کلیه کشورها و واحد‌های سیاسی در روابط بین‌الملل است.
منافع ملی، آن دسته از اهداف همیشگی و بنیادینی است، که مردم و دولت، درصدد تحصیل و حفظ آنها در صحنه بین‌المللی هستند.
منافع ملی، یک عنصر ثابت و لایتغیر در تعیین اولویت‌های سیاست خارجی است، که در شمار مبانی دیگر نظیر قانون اساسی، حاکمیت، ارزش‌ها، رهنمودها و تدابیر کلی معنا می‌یابد.
منافع ملی، از زاویه واقع‌گرایی بین‌المللی و بر اساس واقعیات موجود، یعنی درک عمومی از شرایط بین‌المللی و یافتن خود در میان دیگران و ارائه میزانی از مرز خودیت و غیریت.[13]

4-7-1 وابستگی متقابل

وابستگی متقابل، به عنوان یکی از زیر شاخه‌های نظریه همگرایی، در پی توضیح این مطلب است که، بازیگران روابط بین‌الملل تنها دولت‌ها نیستند، بلکه شرکت‌های چندملیتی، سازمان‌های بین‌المللی نیز، دارای اهمیت شده‌اند و در عرصه‌ی جهانی شدن، نیروی نظامی، اهمیت پیشین خود را از دست داده و آنچه اهمیت بیشتری یافته، مسائل اقتصادی است و هر چقدر که پیوندهای متقابل در زمینه‌های مختلف میان کشورها بیشتر و مستحکم‌تر شود، احتمال استفاده از زور و نیروی نظامی، میان آنها نیز کاهش می‌یابد و بر این اساس شاهد گسترش همکاری‌ها و کاهش منازعات، در عرصه‌ی بین‌المللی هستیم و برخلاف نظر واقع گرایان، قواعد بازی دیگر حاصل جمع جبری صفر نخواهد بود.

8-1 هدف پژوهش

اهمیت نفت و گاز در سبد انرژی امروز جهان و اهمیت انرژی در اقتصاد امروز جهان، موجب تعاملی گسترده میان انرژی و سیاست شده است. انرژی به طور مشخص نفت و گاز، یکی از مولفه‌های تأثیرگذار در تولید ثروت و قدرت جهانی و یکی از ارکان آن محسوب می‌شود و در جهان امروز، توسعه، که خود وابسته به انرژی است می‌تواند تولید قدرت کند. کشورهای آسیای مرکزی، من جمله ترکمنستان، که در مقایسه با سایر کشورهای منطقه دارای منابع قابل توجه نفت و گاز است، پس از استقلال، با توجه به مشکلات اقتصادی شدیدی که با آن روبه رو بود، استفاده از عامل انرژی را، به عنوان اهرمی برای توسعه‌ی اقتصادی خود برگزید، که هدف این پژوهش، بررسی همکاری‌های اقتصادی این کشور در زمینه‌ی انرژی، با سایر کشورها و تأثیرگذاری آن بر سیاست خارجی ترکمنستان در جهت توسعه‌ی روابط دیپلماتیک می‌باشد.

9-1 اهمیت پژوهش

بشر از بدو خلقت، به اهمیت انرژی برای بقا، پی برده و همواره بخش قابل توجهی از توان خود را صرف تهیه و تأمین آن کرده است. در واقع منابع انرژی، نقش مهمی در حیات و پیشرفت جوامع دارند. در حال حاضر انرژی، عنصر حیاتی برای کمابیش تمامی جنبه‌های زندگی مدرن و برای هر اقتصاد پویایی قلمداد می‌شود و به عنوان موتور تحرک اقتصادی، نظامی و استراتژیکی همواره مورد توجه سیاست‌گذاران بوده است.[14]

با توجه به اهمیت روزافزون انرژی در اقتصاد جهانی و وابستگی ترکمنستان به این منبع حیاتی برای گردش چرخش‌های اقتصاد خود و استفاده این کشور از سوخت‌های هیدروکربنی، به عنوان پشتوانه اصلی سیاست خارجی خود و رقابت روافزون کشورهایی مانند روسیه، چین، آمریکا و سایر قدرتها برای دستیابی به منابع نفت و گاز آسیای مرکزی از جمله ترکمنستان و از لحاظ ژئوپلیتیکی، همسایگی این کشور با ایران و ضرورت گسترش همکاری‌ها میان دو کشور، بررسی نقش انرژی در سیاست خارجی این کشور و توسعه‌ی تعاملات آن در سطح بین‌المللی با سایر کشورها، ضروری می‌باشد.

10-1 روش پژوهش

توصیفی و تحلیلی و جمع‌آوری اطلاعات، به روش اسنادی و مطالعه کتابخانه‌ای، خواهد بود. بر همین اساس منابع زیر مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

مطالعه اسناد موجود
مراجعه به منابع کتابخانه‌ای
مراجعه به اظهارات مقامات رسمی
بررسی قرارداد‌های ترکمنستان در حوزه انرژی

11-1 سازماندهی پژوهش

پژوهش حاضر مشتمل بر 5 فصل است، که سعی شده است به بررسی وضعیت منابع هیدروکربنی(نفت و گاز) ترکمنستان و نقش آن، در سیاست خارجی این کشور پرداخته شود و بر این اساس فصول تحقیق شامل مطالب زیر می‌باشد:

فصل اول، در برگیرنده کلیات پژوهش از جمله، بیان مسأله، سوال، فرضیه، تعریف مفاهیم، اهمیت و هدف پژوهش و نهایتا روش پژوهش می‌باشد.

فصل دوم، این فصل دربرگیرنده چارچوب نظری مورد بحث در ارتباط با موضوع پژوهش، یعنی وابستگی متقابل می باشد. پس از بحث در مورد زمینه پیدایش این نظریه و مفروضه‌ها و مفاهیم بنیادین این نظریه، به ارتباط این نظریه به موضوع مورد بحث پرداخته می‌شود و از آنجا که عمده‌ی هدف این پژوهش، بر همکاری‌های صورت گرفته ترکمنستان در سیاست خارجی‌اش با سایر کشورها در بخش انرژی تمرکز دارد، این نظریه انتخاب شده است. زیرا با اهمیت یافتن انرژی، هم برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان و مطرح شدن بحث امنیت انرژی، برای هر دو گروه تولیدکننده و مصرف کننده، شاهد وابستگی متقابل بیشتر کشورها به یکدیگر در حوزه‌ی انرژی هستیم و از این رو این نظریه برای توضیح موضوع مورد بحث مناسب‌تر خواهد بود.

فصل سوم، قسمت اول این فصل، به بررسی اقتصاد انرژی ترکمنستان اختصاص دارد. در این بخش منابع نفت و گاز این جمهوری با ارائه آمار و ارقام، به طور مستقل، مورد بررسی قرار می‌گیرد و بخش دوم این فصل نیز به بررسی راهبرد‌های این کشور در حوزه انرژی طی دو دوره مستقل، دوره‌ی اول از 1991 تا سال 2006، یعنی دوره‌ی رئیس جمهور اول این کشور، صفر‌مراد نیاز‌اف را، در برمی‌گیرد و دوره‌ی دوم، از سال 2006 تا اکنون، یعنی دوره‌ی ریاست جمهوری قربان قلی بردی‌محمد‌اف را شامل می‌شود.

فصل چهارم، در این فصل به طور مستقل، روابط انرژی ترکمنستان با کشورهای، چین، روسیه، افغانستان، پاکستان، اتحادیه اروپا و ترکیه بررسی خواهد شد، علاوه بر این در هر بخش به تأثیر‌گذاری عامل انرژی در توسعه‌ی روابط دیپلماتیک ترکمنستان با هر یک از این کشورها نیز اشاره خواهد شد و هدف این فصل، بیان تأثیرگذاری عامل انرژی در سیاست خارجی ترکمنستان است و بیان این مطلب که عامل انرژی، نقش مهمی در توسعه‌ی روابط این کشور در عرصه‌ی بین‌المللی، با سایر کشورها داشته است.

فصل پنجم، در این فصل هدف بررسی تأثیرگذاری عامل انرژی بر روابط ایران و ترکمنستان است. که پس از اشاره به مشترکات دو کشور جهت توسعه‌ی روابط، به همکاری‌های صورت گرفته در بخش نفت و گاز، میان دو کشور و چالش‌های ایجاد شده در روابط گازی دو کشور اشاره خواهد شد و در آخر نیز به تأثیرگذاری تحریم‌ها، در روابط دو کشور اشاره خواهد شد.

[1]. کتاب سبز ترکمنستان (1388). تهران، چاپ سوم، مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، ص 1

[2]. Turkmenistans foreign policy

[3]. Richard pomfret

[4]. Analyzing Turkmen Foreign Policy in the Berdymuhammedov Era

[5]. Luca Anceschi

[6]. مسعود موسوی شفایی و دیگران (1391). وابستگی متقابل روسیه و اتحادیه اروپا در حوزه ی انرژی، فصلنامه پژوهش‌های روابط بین‌الملل، دوره نخست، شماره 6

[7]. Foreign policy

[8].هوشنگ مقتدر (1358)، مباحثی پیرامون سیاست بینالملل و سیاست خارجی، تهران، انتشارات دانشکده علوم سیاسی و اجتماعی، 1358، صص132- 131

[9]. جواد اطاعت، حمیدرضا نصرتی(1392)، ژئوپلیتیک نفت و سیاست خارجی ایران، تهران: انتشارات علم، صص 42-41

[10]. National Interest

[11]. ایان مک لین (1381). فرهنگ علوم سیاسی، ترجمه حمید احمدی، تهران: نشر میزان، 1381، ص 574

[12]. فرهاد درویشی(1387)، مفهوم منافع ملی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مطالعه موردی دولت خاتمی (1376-1384)، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال چهارم، شماره سوم، ص 105

[13]. جهانبخش ایزدی (1389). دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران (سیاست خارجی، انرژی، هسته ای)، تهران: معاونت پژوهشی، صص 18-17

[14]. محمود واعظی(1389). نفت و سیاست خارجی، تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز تحقیقات استراتژیک، ص 230

دریافت فایل

جایگاه انرژی در سیاست خارجی ترکمنستان و تأثیرآن در روابط با ایران...

یاهو مارکت شنبه 25 آذر 1396 ساعت 05:24

0 نظر

55997
1
...
28
29
صفحه 30
31
32
...
11200

جستجو

فصل اول:

کلیات تحقیق

بیان مسئله:

2.علل انتخاب موضوع:

3.بررسی متون موجود:

4.سوال اصلی:

5. فر ضیه اصلی:

6.تعریف مفاهیم:

7.عملیاتی کردن مفاهیم:

8.روش تحقیق:

9.سازماندهی تحقیق: